Neft va gazni qayta ishlash

#UzGTL
#UzbekistanGTL
"Uzbekistan GTL" МЧЖга қандай қилиб резюме юборишни биласизми?
Ишга кириш истагида бўлган номзодларга қулайлик яратиш мақсадида "Uzbekistan GTL” МЧЖнинг расмий ва ягона —
jobs.uzgtl.com
онлайн платформаси ишлаб чиқилган. Ушбу платформа орқали номзодлар онлайн рўйхатдан ўтиб, резюме юборишлари мумкин.
Қуйидаги видеоқўлланма орқали платформадан фойдаланиш бўйича батафсил маълумот олишингиз мумкин. Унда резюме топширишнинг ҳар бир босқичи батафсил тушунтирилган.
Ишга кириш истагида бўлсангиз фақатгина
jobs.uzgtl.com
онлайн платформаси орқали рўйхатдан ўтинг, тест синовларини муваффақиятли бажаринг ва корхонанинг истиқболли кадрлар захирасига киринг!
❗
Бу муҳим! Корхонага ишга қабул қилиш жараёни фақат ушбу платформа орқали амалга оширилади ва барча босқичлар шаффоф тарзда ўтказилади. Кимдир сизга пул эвазига ишга киритиб қўйишни таклиф қилса дарҳол ҳуқуқ-тартибот органларига мурожаат қилинг. Огоҳ бўлинг!
Каналга уланиш:
@ngqit_uz

🔧
Poplavokli datchiklar
— yorug‘ neft mahsulotlari (benzin, kerosin, dizel, yengil moylar) uchun ideal yechim.
⚠️
Qorong‘i, qovushqoqligi yuqori bo‘lgan mahsulotlar (mazut, og‘ir moylar) uchun esa gidrostatik, ultratovushli, radarli datchiklar tavsiya etiladi.
@ngqit_uz

Neft mahsulotlari uchun poplavokli sath datchiklari
Neft mahsulotlarini saqlash, nasos yordamida uzatish va tashish jarayonlarida sathni nazorat qilish uchun turli turdagi sath datchiklaridan keng foydalaniladi – bu signalizatorlar ham, uzluksiz nazoratni ta’minlaydigan datchiklar ham bo‘lishi mumkin. Bu yerda poplavokli (suzuvchi) turdagi qurilmalar katta o‘rinni egallaydi. Ular arzon va ko‘pincha yetarlicha aniqlikka ega bo‘lgan yechim hisoblanadi.
Barcha poplavokli datchiklar cho‘mdiruvchi turga kiradi. Shuning uchun bunday datchikni tanlashda neft mahsulotlarining asosiy xususiyatlarini hisobga olish juda muhim, chunki ular datchik ishlaydigan muhitni belgilab beradi.
---
Neft mahsulotlarining asosiy umumiy xususiyatlari
Neft – bu murakkab uglevodorodlar aralashmasi bo‘lib, tarkibida 80–85% uglerod va 10–14% vodorod mavjud. Tovar neft mahsulotlarini olish jarayoni, neftni qaynash haroratiga ko‘ra fraksiyalarga ajratishga asoslangan.
Bu jarayonda ajralib chiqadigan asosiy fraksiyalar quyidagilardir:
Benzin fraksiyasi: 150°C...250°C gacha qaynash haroratiga ega. Avtomobil, aviatsiya yoki boshqa maxsus benzin turlarini ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.
Kerosin fraksiyasi: 180°C...280°C. Dizel, traktor yoqilg‘isi va yoritish kerosini sifatida ishlatiladi.
Gazoyl fraksiyasi: 280°C...350°C. Asosan dizel yoqilg‘isi sifatida ishlatiladi.
Ushbu uch fraksiya “yorug‘ neft mahsulotlari” deb yuritiladi – ular shaffof va og‘ir fraksiyalarni o‘z ichiga olmaydi.
Keyingi bosqich – mazut fraksiyasi, qaynash harorati 320°C...350°C dan yuqori. Undan olingan mahsulotlar “qorong‘i” deb ataladi – ya’ni mazut, gaz turbina yoqilg‘isi, motor va uzatmalar moylari, bitum va boshqalar. Ular shaffof emas va og‘ir neft qoldiqlarini o‘z ichiga oladi.
---
Muhim fizik-kimyoviy xususiyatlar
Eng muhim xossalar — zichlik va qovushqoqlik. Qaynash harorati va zichlik oshgani sayin, mahsulotning qovushqoqligi ham ortadi.
Eng past qovushqoqlik — benzinlarda.
Yorug‘ neft mahsulotlari — past qovushqoqlikka ega. Ularga ayrim yengil qorong‘i fraksiyalar (masalan, ba'zi sanoat moylari) ham kiradi.
Neft mahsulotlari bilan ishlaydigan uskunalarni tanlashda kimyoviy agressivlik darajasini hisobga olish zarur. Benzin va dizel yoqilg‘ilarining agressivligi ko‘proq naften kislotalari va oltingugurt birikmalariga bog‘liq. Ular uzoq muddatli saqlashda, ayniqsa namlik mavjud bo‘lsa, korroziyaga olib keladi.
Suv bug‘lari kondensatsiyasi, ayniqsa, mavsumiy harorat farqi bo‘lgan joylarda yuzaga chiqadi.
Oltingugurt oksidlari suv bilan birikib, kislotaga aylanadi → bu esa tank, bak va uskuna ichki qismlarini korroziyaga olib keladi.
Aksincha, motor, uzatma moylari va tormoz suyuqliklari maxsus qo‘shimchalar tufayli barqaror bo‘lib, agressiv ta’sir ko‘rsatmaydi.
Umuman olganda, neft mahsulotlari nisbatan kam agressiv moddalar sifatida qaraladi.
---
Datchiklar materiali qanday bo‘lishi kerak?
Neft mahsulotlari bilan bevosita aloqada bo‘ladigan datchik qismlari quyidagi materiallardan bo‘lishi lozim:
Zanglamaydigan po‘lat: SUS 304, SUS 316
Plastmassalar: Polipropilen (PP), PVDF, PTFE
Maxsus rezinalar
: NBR
Ularning barchasi yorug‘ va qorong‘i neft mahsulotlariga kimyoviy jihatdan chidamli.
---
Yana bir muhim jihat – portlash xavfi
Suyuq yoqilg‘ilar portlovchi, oson yonuvchi va yong‘in xavfi yuqori bo‘lgan suyuqliklardir. GOST 1510-84 (Rossiyada) har doim portlashdan himoyalangan yoki uchqunsiz uskuna qo‘llashni talab qilmaydi, lekin ishlab chiqarishning o‘ziga xos xavfsizlik talablariga qarab, aynan shunday qurilmalar zarur bo‘lishi mumkin.
---
Xulosa:
📌
Datchik tanlashda muhim omillar:
1.
Signalizator yoki uzluksiz
sath o‘lchovchi – bu texnik topshiriqqa bog‘liq
2.
Qovushqoqlik va zichlik
– datchik moslashuvchan bo‘lishi kerak
3.
Materialning chidamliligi
– datchik tarkibiy qismlari tanlangan neft mahsulotiga mos bo‘lishi kerak
4.
Portlash xavfi
– ishlab chiqarish sharoitlariga qarab, portlashdan himoyalangan versiyalar zarur bo‘lishi mumkin
@ngqit_uz

Mikroto‘lqinli refleks daraja datchiklari
Mikroto‘lqinli refleks daraja datchiklari suyuqliklar va quyiluvchi materiallar hajmini idishlarda aniqlash uchun ishlab chiqilgan. Bu datchiklar uzluksiz darajani nazorat qilish uchun juda mos keladi.
O‘lchash qurilmasi mustahkam korpusdan va bitta yoki ikkita tayoq shaklidagi, yoki koaksial quvur bilan himoyalangan zonddan iborat. Zond uzunligi idish chuqurligiga moslab tanlanadi. Qurilma korpusida o‘qilishi oson bo‘lgan LED-displey joylashgan.
Mikroto‘lqinli yo‘naltiruvchi datchiklar suyuqliklar, suspenziyalar, kukunli mahsulotlar va aralashmalar hajmini o‘lchash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, qiyin o‘lchash sharoitlarida ham ishlay oladi. Bunday sharoitlarga quyidagilar kiradi:
Yuqori bosim
Yuqori harorat
Ko‘pik mavjudligi
Aralashmalar
Chang miqdori yuqori bo‘lgan muhit
Zondning maxsus qoplamasi datchikni agressiv muhitdagi rezervuarlarda ham o‘rnatishga imkon beradi.
---
Refleks daraja datchiklarining qo‘llanilishi
Refleks daraja datchiklari boshqa o‘lchash prinsiplari asosida ishlaydigan darajamyerlar ishlatish qiyin yoki maqsadga muvofiq bo‘lmagan sanoat sohalarida qo‘llaniladi.
Ular quyidagi mahsulotlar uchun mos keladi:
Yonilg‘i va moy mahsulotlari
Suv
Yog‘lar
Mayda kukunlar
Granulalar
Qo‘llanish sohalari:
Yonilg‘i va neftni qayta ishlash sanoati
Oziq-ovqat sanoati
Farmatsevtika sanoati
Kimyo sanoati
Sellüloza-qog‘oz sanoati
Suv tozalash inshootlari
Qulay o‘rnatish tizimi tufayli datchiklar har xil turdagi rezervuarlar, baklar va konteynerlarga, jumladan tor va baland idishlarga ham o‘rnatilishi mumkin.
---
Refleks daraja datchiklarining afzalliklari:
Elektromagnit to‘lqinlar yordamida ishlashi tufayli bu datchiklar tashqi omillarga nisbatan chidamli va quyidagi ustunliklarga ega:
Suyuqliklar, quyiluvchi moddalar va past dielektrik o‘tkazuvchanlikka ega materiallarni o‘lchay oladi
O‘lchanayotgan muhitning fizik xususiyatlariga (bosim, harorat) bog‘liq emas
Chang, bug‘, gazlar va ko‘pik bo‘lgan sharoitlarda ishonchli ishlaydi
Daraja tez o‘zgarganda ham barqaror ishlaydi
Intuitiv boshqaruv
Oson o‘rnatish va sozlash
Har qanday turdagi idishlarga mos keladi
Maxsus hisoblash algoritmlari tufayli yuqori aniqlik
Portlashdan himoyalangan modifikatsiyalari mavjud
Har xil turdagi va o‘lchamdagi zondlarga ega modellar mavjud
---
Kamchiliklari:
Mikroto‘lqinli radar darajamyerlarini tanlayotganda quyidagilarni hisobga olish kerak:
Juda yopishqoq va quyuq moddalar zondga yopishib qolishi mumkin
Datchik faqat materialning yuqori darajasini aniqlaydi
Ishonchli o‘lchash uchun mahsulotning dielektrik o‘tkazuvchanligi Er > 1,4 bo‘lishi kerak
---
Ishlash prinsipi
Datchikning ishlash prinsipi radiolokatsiya usuliga asoslangan. Refleks darajamyer yuqori chastotali elektromagnit impulslar yaratadi, bu impulslar zond bo‘ylab tarqaladi. Signal mahsulot sathidan aks etadi. Mahsulot bilan gaz muhitining tutashgan joyida dielektrik doimiylikdagi farq aniqlanadi – bu nuqta daraja sifatida qayd etiladi.
Impulslar uzluksiz ravishda metall yo‘naltiruvchilar orqali uzatiladi. Signalning quvvati past bo‘lgani uchun energiya yo‘qotilishi kamayadi. Uzatilgan va aks ettirilgan impuls amplitudalari bir xil bo‘lib, zondning turi yoki o‘lchamiga bog‘liq emas.
Refleks datchiklar impulsning harakat vaqtini o‘lchaydi va qurilmadan mahsulot, sathigacha bo‘lgan masofani hisoblab chiqadi. So‘ngra bu masofa mikroto‘lqinli konvertor tomonidan mahsulot hajmiga aylantiriladi.
https://t.me/ngqit_uz

Suyukliklarda pH tushunchasi nima
❓
Xar kanday eritmada
[H^+].[OH^-]=10^(-14)
bulganligi sababli uning muxitini aniklash uchun vodorod yoki gidroksid ionining [OH^-] konsentrasiyasini bilish kifoya. Eritma muxitini aniklashda, odatda vodorod  ioni konsentrasiyasidan foydalanish kabul kilingan:
[H^+]=10^(-7) bulganda neytral muxit
[H^+]>10^(-7 ) kislotali muxit
[H^+]<10^(-7) ishkoriy muxit
Amalda bunday kichik son manfiy darajalaridan foydalanish nokulay bulganligi sababli, vodorod ioni konsentrasiyasining unli manfiy logarifmi ishlatiladi va u RN bilan belgilanadi. RN-vodorod kursatkich deb ataladi: RN=-1q[N^+]. Neytral muxit uchun RN ning kiymati kuyidagicha topiladi:
RN=-1q 10^(-7) =-(-7)=7
Demak, RN=7 muxit neytral, RN < 7 muxit kislotali, RN>7 muxit ishkoriy buladi.
Toza suvda vodorod va gidroksid ionlarining mikdori xamma vakt
[N^+] = [ON^-] = 10^(-7) mol/litrga teng bulib, bunday eritmada muxit neytral buladi.
https://t.me/ngqit_uz

ELEKTROMAGNIT KLAPAN (SOLENOID KLAPAN) – SANOAT AVTOMATIKASINING ASOSIY ELEMENTLARIDAN BIRI
Elektromagnit klapan, boshqa nomi bilan solenoid klapan – bu suyuqlik yoki gaz oqimini avtomatik tarzda boshqarish uchun mo‘ljallangan muhim qurilma bo‘lib, u elektromagnit prinsipiga asoslanadi.
Qanday ishlaydi?
Klapanning yuragi — elektromagnit g‘altak. Elektr toki yo‘q bo‘lsa, prujina orqali yopuvchi mexanizm oqimni to‘sadi (yoki ochiq turadi — turiga qarab). Tok uzatilganda, g‘altak yadroni o‘ziga tortadi va oqim yo‘li ochiladi yoki yopiladi. Bu jarayon tez, aniq va ishonchli bajariladi.
---
Elektromagnit klapanlar quyidagi sohalarda keng qo‘llaniladi:
Suv ta’minoti va isitish tizimlari
Neft va gaz sanoati
Pnevmotizimlar va gidravlika
Kimyo sanoati
Qishloq xo‘jaligi (sug‘orish tizimlari)
Yong‘in o‘chirish tizimlari
Filtrlash va suv tayyorlash tizimlari
Qozon uskunalarida yoqilg‘i ta’minoti
---
Asosiy turlari:
1. Normal yopiq (NC) — tok yo‘qligida yopiq bo‘ladi
2. Normal ochiq (NO) — tok yo‘qligida ochiq bo‘ladi
3. Bistabil — qisqa impuls bilan holatini o‘zgartiradi va saqlab qoladi
---
Harakat mexanizmiga ko‘ra:
To‘g‘ridan-to‘g‘ri harakatlanuvchi — g‘altak yopuvchi mexanizmga bevosita ta’sir qiladi
Bilvosita (pilotli) — ishchi muhit yordamida harakatlanadi
---
Ulanish usullari:
Muftali — kichik diametrli quvurlar uchun (rezbali birikma)
Flansli — katta diametrli quvurlar uchun, flanslar orqali mahkamlanadi
---
Tuzilishi:
Korpus — zanglamaydigan po‘lat, guruch, cho‘yan yoki kimyoviy barqaror material
G‘altak — mis simdan o‘ralgan elektromagnit o‘ram
Muhrlovchi materiallar — teflon, silikon, kauchuk va boshqalar
Mexanik qismlar — plunjyer, prujina, po‘lat shtok
---
Nega aynan elektromagnit klapan?
Tezkor va aniq boshqaruv
Masofadan avtomatik tarzda boshqarish imkoniyati
Kichik o‘lcham, kam quvvat sarfi
Texnik xizmat ko‘rsatish oson
Yuqori ishonchlilik va xizmat muddati
---
Natijada: Elektromagnit klapanlar – bugungi sanoat avtomatikasining yuragi. Ular oddiy qo‘lda boshqariladigan qurilmalardan ancha samarali va zamonaviy bo‘lib, barcha murakkab texnologik jarayonlarda ishonchli yechim sifatida xizmat qilmoqda.
https://t.me/ngqit_uz

R O T A M E T R — Sarf o‘lchashda oddiy va ishonchli yechim
Rotametr — bu doimiy bosim farqi asosida ishlaydigan sarf o‘lchovchi asbob bo‘lib, u sanoat va laboratoriya sharoitlarida keng qo‘llaniladi. Ular suyuqlik va gazlarning kichik hajmlarini o‘lchash uchun mo‘ljallangan.
Ishlash sohasi:
• Suyuqliklar uchun: 0,002 dan 70 m³/soatgacha
• Gazlar uchun: 0,05 dan 600 m³/soatgacha
• Quvur diametri: 3 mm dan 150 mm gacha
---
Afzalliklari:
• Oddiy konstruksiya
• Kichik o‘tkazuvchanliklarni o‘lchash imkoni
• Kam bosim yo‘qotilishi (≤10 kPa suyuqliklar, ≤5 kPa gazlar)
• Devorlarsiz, deyarli chiziqli shkala
• Yuqori aniqlik (individuallashgan gradatsiya bilan ±0,5...1%)
• Keng o‘lchov diapazoni (yuqori va past sarf nisbati ≈10)
---
Kamchiliklari: • Faqat vertikal quvurlarda o‘rnatilishi kerak
• Masofadan o‘lchov natijalarini uzatish qiyin
• Yuqori bosim yoki haroratli muhitda ishlashga yaroqsiz
---
Ishlash prinsipi:
Rotametr vertikal, yuqoriga kengayib boruvchi konus shaklidagi shisha yoki metall quvurdan va ichida harakatlanuvchi poplavokdan iborat.
Suyuqlik yoki gaz oqimi poplavokni yuqoriga ko‘taradi. Poplavokka ta’sir etuvchi og‘irlik kuchi va oqimdan keladigan ko‘taruvchi kuch muvozanatga kelganda, u ma’lum bir balandlikda to‘xtaydi — aynan shu balandlik oqim sarfiga to‘g‘ri keladi.
Eslatma: Poplavok o‘rnining sarf bilan bog‘liqligi o‘sha muhit zichligiga bog‘liq. Shuning uchun:
• Suyuqliklar uchun rotametr suvga moslab,
• Gazlar uchun esa havoga moslab gradatsiya qilinadi.
Agar boshqa muhitda ishlatilsa, ko‘rsatkichga kofitsiyent (k) qo‘llaniladi.
---
Xatoliklar (aniqlikka ta’sir qiluvchi omillar):
• Oqimdagi turbulentsiyalar
• Muhit zichligining noto‘g‘ri baholanishi
• Asbob o‘lchamlarining standartdan chetlashishi
• Poplavok og‘irligining farqi
Umumiy aniqlik: • ±2...3 % (standart)
• ±0,5...1 % (individuallashgan)
---
Turlari:
1. Shisha konusli rotametrlar (PM turi)
• 0,6 MPa bosimgacha
• Shkala tashqaridan ko‘rinadi
• Gaz va tiniq suyuqliklar uchun qulay
2. Metall konusli rotametrlar
• 6,4 MPa gacha bosimga bardoshli
• Masofaviy uzatgichlar bilan jihozlanadi:
— Differensial transformator (aniqlik: ±2,5%)
— Pnevmatik signal (aniqlik: ±1,5…2,5%)
---
Poplavok materiallari:
Muhitga bog‘liq ravishda — zanglamaydigan po‘lat, titan, alyuminiy qotishmasi, plastmassa yoki ftoroplastdan tayyorlanadi.
---
Mashhur ishlab chiqaruvchilar:
• «Промприбор» (PM turi) — shisha konusli
• Arzamas asbobsozlik zavodi — masofaviy signalga ega
• Xalqaro brendlar: Brooks Instrument, Siemens va boshqalar
---
Xulosa:
Rotametrlar — o‘zining oddiyligi, ishonchliligi va keng qo‘llanishi bilan sarf o‘lchovchilarning ajralmas qismidir. Ayniqsa kichik sarflar va qulay sharoitli muhitlar uchun ideal tanlov.
https://t.me/ngqit_uz