Bek Olimjon

O'zbeklar boksga zo'r... Jahon chempionlari chiqqan...
Kenyaliklar yugurish bo'yicha dunyoga mashhur... Chempionlari ko'p...
Samarqandliklarga ko'proq grin karta ko'proq chiqadi...
Oldinlari binolar juda mustahkam qurilgan...
Zo'r biznes uchun tavakkal qilish shart...
Statistikada "survivorship bias" degan tushuncha bor. O'zbek tiliga to'g'ridan-to'g'ri tarjima qilsak "yashab qolishdagi bir tomonlama yondashuv" desa bo'ladi, lekin bu asl ma'noni tushuntira olmaydi.
Shuning uchun ma'nosi haqida qisqacha.
2-jahon urushi vaqtida, Amerika armiyasi harbiy samolyotlarini yanada zirhli qilishni maqsad qiladi. Bu uchun samolyot tanasining eng ko'p o'q tekkan joylarini yanada zirhli qatlam bilan yopishga harakat qiladi.
Bir qarashda juda to'g'ri yondashuv. Shunda Wald ismli statistika mutaxassisi bu ahmoqona yondashuv ekanini aytadi.
Uning fikriga ko'ra armiya o'q yeb qaytgan samolyotlarga qarab xulosa chiqarishi mutlaqo xato edi. Agar armiya samolyotlarini yanada mustahkamroq qilmoqchi bo'lsa o'q yeb qaytmagan, qulab tushgan samolyotlarga e'tibor berishi zarur edi. Mana shu "survivorship bias" tushunchasiga asos bo'ldi.
Bundan nima o'rganish mumkin?
Har qanday masalada xulosalarimiz bir tomonlama bo'lishi, biz masalaga bir tomonlama yondashayotgan bo'lishimiz mumkinligini anglatadi.
Kenyaliklar ichida yugurish bo'yicha chempionlari ko'pligi aniq. Ammo xalqaro darajaga chiqa olmaganlariga nisbatan olganda bu juda-juda past ko'rsatkich.
Huddi shunday "Samarqandliklarga ko'p grin karta chiqadi" deyish ham.
Ko'p chiqishiga sabab ko'p o'ynalishi. Boshqa viloyatlarga nisbatan bir necha barobar ko'p grin karta o'ynashadi ular. Bu alohida sanoatga aylangan. Bir necha yildan beri shunday.
Biznesda tavakkal qilish kerak deymiz. Chunki biz maza qilib eshitadigan tadbirkorlar o'z hikoyasida qanday tavakkal qilish orqali omadi kelgani, boy bo'lgani haqida ko'p gapirishadi.
Ammo biz tavakkal qilib o'xshamaganlar haqida eshitmaymiz.
Agar biz havas qilgan inson faqat muvaffaqiyatlar haqida gapirayotgan bo'lsa savol berishimiz zarur. Shaffoflikka shubha qilish va xulosalarimizni savolga tutish zarur.
10 soniyaga to'xtab, fikrlasak, bunday misollardan 3-4 tasi ko'z oldimizda ko'rinadi.
Kallaga kelgan misollardan izohda bo'lishing biz bilan...
Bek Olimjon
23.07.25
Norvegiya

Ingliz tilida «The Cracked Mirror» degan ibora bor.
Tarjimasi «Darz ketgan oyna» deyiladi.
Oyna bir qarashda tiniq, zo’r, siz xohlagan haqiqatni ko’rsatayotgandek bo’ladi.
Siz bundan hursandsiz. Bir kun oyna bir oz qiyshayib turgandek ko’rindi.
Oynaga yaqin borib qaradingiz, ko’rsangiz oyna yuzi aslida avval siz o’ylaganidek tiniq emas, ustida dog’lari bor, bir joyidan darz ketganini ko’rdingiz.
Darz ketgan oyna endi o’z oynalik funksiyasini bajarmay qolmaydi. Oyna yillab butun oilaga yaxshi xizmat qilishi mumkin.
Ammo siz darz ketgan joyga har doim ko’zingiz tushadi.
Bu vaziyat oynani butunlay almashtirish kerak degani emas.
Hayotda ham shunday!
Insonlarni ko’rasiz. Avvaliga tiniq oynadek. Yaqinroqdan kuzatsangiz tashqi bosimlar sabab darz ketgan joylarini ko’rasiz.
Bu ulardan voz kechish kerak degani emas. Bu shunchaki inson tabiati. Inson tashqi bosimlarga tez taslim bo’luvchi jonzot ekanligidan dalolat.
Muammo shuki endi o’sha darz ketgan joylarni ko’rmaslikni iloji yo’q.
Muhimi o'z oynamizga qarashimiz. Bizdagi dog'lar qancha? Oynamiz darz ketganmi?
Self-awareness is vital!
Bek Olimjon
16.07.25
Eidsvoll,
Norvegiya

Qiziq podcast bo'ldi
Ko'z salomatligi haqida gaplashdik.
Turli xil ko'z kasalliklari haqida. Sog'lom hayot tarzi, jismoniy mashg'ulotlar, ironman, triatlon haqida gaplashdik.
Ulug'bek salomatlikni yaxshilash uchun nimalar qilish kerak degan savolga chin dildan ilm qidirayotganlardan.
Tavsiya etaman. Balki foydasi tegar.
https://www.youtube.com/watch?v=2L9WbWhGBqk

2015-yil Norvegiyaga kelganimda bir do’st topganman.
Yoshi mendan 21 yoshga katta, hayotni ko’rgan inson edi. Hozir esa mentorimga aylangan.
Shu odam maqsadlarimni eshitgandan so’ng:
«Bek, senga eng muhim maslahatim shuki,
fokusni jamla, shovqinni yo’qot!
» degan edi.
Buni muhim ekanligini bilar edim. Uni muvaffaqiyatli bir insondan eshitish yana ishonchimni orttirgan.
Fizikada
signal va shovqin nisbati
degan tushuncha bor.
Radio eshitganlar biladi buni. Radio qulog’ini burab ovoz tiniq bo’lishidan oldin rosa shovqin bo’ladi. Ozgina o’tib ketib qolsa yana o’sha shovqin bo’ladi. Signal bu radio kanaldagi tiniq musiqa, atrofidagisi esa statik shovqin (vishillab turadigan ovoz)
Yoki to’yda gaplashishga harakat qilib ko’rganlar biladi. Orqadagi muzika sabab gaplashish juda qiyin. Signal bu suhbat, musiqa orqadagi shovqin.
Yoki telefonda gaplashyapsiz, antenna chiqmayapti. Oradagi uzilishlar shovqin, tiniq gap esa signal.
Qisqa qilib aytganda signal bu kerakli, biz qidirayotgan ma’lumot. Shovqin esa bizga xalaqit berayotgan ma’lumot.
Signal va shovqin nisbatiga kundalik hayotdan misollar.
0:100 nisbat
Turli kundalik yangiliklar. Misol tgda «oppodengni kanali» degan joylarda keladigan tezkor xabarlar.
50:50 nisbat
Turli podcastlar. Tinglovchi darajasiga qarab bu nisbat o’zgarsada, ko’p podcastlar ichida keraksiz info ko’p.
80:20 nisbat
Turli kitoblar. Foydali info ko’p kitoblarda, lekin suv ham ko’p.
Yana o’sha gap. O’quvchi darajasiga va u qidirayotgan ma’lumotga qarab bu nisbat o’zgarishi mumkin.
Eng muhim savol: biz olayotgan ma’lumotni signal yoki shovqin ekanligini qayerdan bilamiz?
Buni aniqlash oson ish emas, ammo filter sifatida ishlatish mumkin bo’lgan mezon quyidagicha:
Bu ma’lumotim bugungi va ertangi hayotimni ijobiy tomonga o’zgartirishga xizmat qiladimi?
Do’stim «fokusni ushla, shovqinni yo’qot!» deganida signal va shovqin nisbatiga e’tibor ber, signal nisbatini oshirib, shovqin nisbatini pasaytir degan edi.
Har bir odam uchun «Men signalmanmi yoki shovqin?» degan savol alohida taftish talab etadi. Bu haqida esa keyinroq.
Bek Olimjon
13.07.25
Norvegiya

Bir
postda
«hayot kengayib borishini o’rgandim» deb yozgan edim.
Keyinroq esa «hayot torayib boradi» degan
post
yozdim.
Hayot kengayib borishi deganda men o’z hayotimdagi tajribalarga asoslanib yozgan bo’lsam, torayib boradi degan post umumiy, jamiyat miqyosidagi fikrlar edi.
Hayotim kengayib borishiga misol:
- yoshlikda reaktiv usulda yashalgan bo’lsa, hozir yashash tarzini strukturali ravishda dizayn qilish usulida yashash.
Ya’ni 20 yil oldin sodir bo’lgan hodisalarga reaksiya bilan yashalgan bo’lsa, endi sodir bo’ladigan hodisalarni dizayn qilish orqali.
Avvalgi holatga misol: student -> fan -> imtihon -> baho -> reaksiya -> salbiy emotsiya
Yoki ish (boshliq) -> vazifa (buyruq) -> harakat cheklanishi -> salbiy emotsiya
Kengaygan variantga misol: salbiy emotsiyaga sabab bo’ladigan vaziyatlarni butunlay bartaraf etish. Natijada vaqt va «miyada joy» kengayadi. Uni ijobiy emotsiyalar olib keladigan hodisalar bilan to’ldirish.
Jismoniy holatda hayotimiz torayib boradi. Bu normal fiziologiya. Ammo uni imkon qadar kechga surish mumkin.
Hayot torayishini tezlashtiradigan omil bu rivojlanishdan to’xtash.
Rivojlanish = bilim x harakat
Bek Olimjon
12.07.25
Norvegiya

Sayohat uchun pulingiz bo’lmaganida sayohat qiling. Shu asl tajriba bo’ladi.
Sayohat uchun pulingiz bo’lganida qilingan sayohatda soxtalik alomatlari juda ko’p bo’ladi.
Bek Olimjon
11.07.25
Norvegiya

Hayotimiz borgan sari torayib boradi
Umr o’tgan sari hayotimiz torayib boradi.
Majoziy emas, balki haqiqiy lug’aviy ma’noda torayib boradi.
Bolalikda daraxt tepasiga chiqish, tom ustida yurish, undan sakrash muammo emas. Yoshlikda esa charchashni his qilmaydi odam. Kuniga 16 soat tinmay ishlagandan keyin ham kechasi bilan video ko’rish ertangi kunga ta’sir qilmaydi. Yoshlikda toqqa chiqish muammo emas. Hansirash haqida o’ylamaydi odam.
Yoshlikda imkoniyatlar cheksizdek, karyera, umr yo’ldosh tanlash.
Aql teran bo’ladi. Yangi bilim o’zlashtirish oson. Yoshlikda do’st orttirishga imkoniyatlar har qadamda.
Sayohat uchun ham cheklovlar anchagina kam.
Umr o’tgan sari bularning har birida imkoniyatlar cheklanadi. Hatto shu darajaga borishi mumkinki, toqqa chiqish u yoqda tursin, hovliga chiqish og’ir ishdek bo’lib qoladi umr o’tgan sari.
O’rta yoshdagi insonlar o’z hayotidagi eng asosiy maqsadlardan biri mana shu “hayot torayishini” imkon qadar kechga surish bo’lishi kerak ekan…
Bek Olimjon
08.07.25
Kongsvinger
Norvegiya

Havo harorati +9, suv harorati +10, shamol+yomg'ir, loy+qor!
1,9km suzish, 10 gradusda
105km velikda shu havoda
21km yugurish
Bu ekstremal triatlon!
Bu postda
"men buni uddaladim"
degan joyi bo'lishi kerak edi.
Ammo, yo'q, men buni
uddalay olmadim!
Suzish qismida
taslim bo'ldim.
DNF deydi buni, did not finish!
Sababi nima edi?
- ruhan tayyor emasligim? (duxim yetmadimi?)
- jismonan tayyor emas edimmi?
- o'zimga ko'p ishonganmidim?
Bir dunyo savollar. Bularga javob topish uchun qaytishda 7 soatlik rulda yolg'iz vaqtim bor edi.
Bunday "mag'lubiyatdan" keyin emotsiyaga berilgan holda tiniq fikrlay olmaslik ehtimoli juda katta. Shu sabab ham bunday holda qaror qabul qilmaslik kerak.
Ammo men savollarga javob topishim kerak edi.
O'zi nima bo'lgan edi? Suvga tushdim, suzishni boshladim, sovuq his qilganim yo'q, ammo nafas olishni boshqara olmadim. Nafas olishda ritm yo'q, uni to'g'rilash uchun harakat qildim, chalqancha yotdim, harakatdan to'xtab ham ko'rdim. Yo'q, nafas olish juda tez edi, keyin bosh aylanish boshlandi. To'lqin ko'p bo'lgan suvda suzayotgan vaqtda bosh aylanishi bu yaxshi belgi emas. Davom ettirish ahmoqlik edi. Davom ettirish injiqlik. Qaror = taslim bo'lish.
Ammo qaror to'g'ri bo'ldimi? Balki qo'rqoqlik qildim?
Savollar ko'p.
Jismoniy ko'rsatkichlarga qarasam, bu masofani men tugata olishim kerak. Ammo oldin hech qachon triatlon qilmaganman. Ekstremal u yoqda tursin, eng qisqa masofasini ham qilmaganman.
"O'zingga juda yuqori ishonib yuborgansan!"
degan fikr va o'zimga bo'lgan shubha paydo bo'lishni boshladi. Ochiq suvdan qo'rqishniku gapirmasa ham bo'ladi.
Bu savollarga tezroq javob topish zarur edi.
Kecha yo'l yurib uyga keldim, oilamni ko'rib hursand bo'ldim. Bugun o'sha masofani bosib o'tishga qaror qildim.
1,9km ochiq suvda, +14 gradus
105km velikda, 700m ko'tarilish
21km yugurish
Yolg'iz, hech qanday tashqi yordamsiz (ovqat va suv o'zim bilan), muxlislaru qarsaklarsiz, finish chizig'i yo'q, medal yo'q.
Maqsad, "o'zi jismonan tayyormiding?" degan savolga javob topish edi.
Bu aslida yaxshi yo'l emas.
Closing by simulation
deyiladi. Emotsional travmani unutishga simulyatsiya orqali harakat qilish. Xavfi - agar uddasidan chiqa olmasam, shubha yanada ortadi va travma kuchayadi.
Ammo riskni oldim. Sababi tunda tinch uxlashim va oldinga qarab yurishim uchun. Yagona talab past tempda harakat qilish, ya'ni men zona 2 dan oshmasligim zarur edi. Sabab travma oldini olish va ertaga davom eta olish.
Barchasini belgilangan vaqtda bemalol o'ta oldim. Suzishdan keyin velikni mashinadan ol, g'ildiragini qo'y, keyin ol, yana mashinaga sol va hok. Shu kabi ortiqcha harakatlarga vaqt ketgan bo'lsa ham ulgura oldim.
Mental jihatdan ijobiy ta'sir etuvchi omillarni olib tashlash uchun 600m uchburchakni 3+ marta suzish, velikda bir tomon 3,5km bo'lgan yo'lda 15 marta borib kelish, yugurish uchun har doimgi tanish yo'l (asfalt+o'rmon).
Jami vaqt 7 soat 50 minut. T1 ga 17 minut, teshilgan balonni tuzatishga 10+ minut, T2 ga 15 minut. (rasm izohlarda)
Sarflangan kaloriya
: 4550kcal
suzish - 550kcal
velik - 2400kcal
yugurish - 1600kcal
Iste'mol qilingan kaloriya
: 2587kcal
suzish - 200kcal
velik - 1348kcal
yugurish - 1039kcal
Kaloriya defitsiti: 1963kcal
yo'qotilgan suv - 6,2litr
ichilgan suv - 5,1litr
Kofein: 300mg
Zona 1+2 (asosiy fokus)
suzish: 30+12 min
velik: 75+90 min
yugurish: 74+18 min
Jami vaqt zonalar bo'yicha
Zona 0: 161 min (34%)
Zona 1: 179 min (38%)
Zona 2: 120 min (25%)
Zona 3: 10 min (2%)
Xulosa:
- jismoniy jihatdan tayyor eding
- katta ehtimol bilan sovuq suvga tayyor emas eding!
Taxminiy mexanizm: sovuqda shok+gipotermiya -> taxipnea+panika+giperkapniya -> cho'kish hissi ->taslim bo'lish
Yana bir tahmin: kofein kamaytirish sababi
Umumiy xulosa:
oldingdagi vazifani yetarli darajada tahlil qilmagansan va tayyorlanmagansan! O'zingga shubha qilishga asos yo'q. DNF bu mag'lubiyat emas. Bu shunchaki ma'lumot. Uni amalda qo'llash orqali bilim olding. Keyingisi sari!
Bek Olimjon
04.07.25
Eidsvoll,
Norvegya

Marokashdagi «Qum marafoni» (MDS Atlantic Coast) videosi tayyor bo’pti.
Ammo kecha YouTube kanalim o’chib ketipti
😁
Mayli, yaxshilikka!
2025-yilgi mavsumni Sahroi kabirdagi 120kmlik marafon bilan boshlagan edik.
Ajoyib challenge, eng muhimi ajoyib sarguzasht va xotiralar bo’lgan edi.
Komfort zonadan ozgina tashqariga chiqish, yangi imkoniyatlar kashf qilishimizni kafolatlaydi.
To’liq videosi 40min, zo’r chiqqan, YT kanal uxlagani uchun qanday qo’yishni bilmay turippan
😁
Ammo bunga bosh qotirishga vaqt yo’q.
Yangi sarguzashtlar bilan bandman!
😁
Bek Olimjon
02.07.25
Shvetsiya

Ko’p tibbiyot talabalari so’raydigan savol.
«Chet tili o’rganyapman. Maqsadim chetga (misol Germaniyaga) borib mutaxassis bo’lish. Hozir tanlagan soham bo’yicha shogird tushmoqchiman. Nima deysiz, bu to’g’ri yo’lmi?»
Noto’g’ri yondashuv!
1. maqsadingiz chetda mutaxassis bo’lish. Borsangiz sizga mutaxassislikni o’rgatishadi o’sha joyda.
2. chetda yashash uchun mutaxassislikdan ko’ra mustaqil bo’la olish muhim. Afsuski ko’p o’zbek yoshlarimiz mustaqil emas. 20+ yoshda ham 100% ota-ona qaramog’ida. Chetda mustaqil bo’la olish ko’nikmalari foydasi katta.
3. yoshlikda bitta soha tanlab, undan boshqasini tashlab qo’ygandan ko’ra mustaqil bo’lishga intilish hayotda ko’proq foydasi tegadi.
4. o’z muammolaringizni hal eta olish ko’nikmasi juda muhim. High agency juda muhim.
Shuning uchun shogird tushgandan ko’ra pul topishga harakat qiling. Jismoniy mehnat bilan, afzalrog’i (qo’lingizdan kelsa) aqliy mehnat bilan.
Bek Olimjon
01.07.25
Härjedalen,
Shvetsiya