WikiTarjima

▪️
Panoptikon
— bu nazorat va intizomga asoslangan inqilobiy arxitektura konsepsiyasi bo‘lib, uni
1791
-yilda
ingliz faylasufi
Jeremi Bentham
taklif qilgan. Yunoncha
"pan" – “hamma”, "optikon" – “ko‘rish”
degan ma’noni bildiradi. Ya’ni,
"hammani ko‘radigan joy"
deganidir.
Panoptikon binosi markazdagi kuzatuv minorasi va uning atrofida aylana shaklida joylashgan xonalar asosida quriladi. Nazoratchi bu minorada yashirin bo‘lib, mahbuslar esa o‘zlarini doim kuzatilayotgandek his qilishadi. Bu esa o‘z-o‘zini nazorat qilish orqali intizomni ta’minlaydi — hech qanday zo‘ravonliksiz.
Panoptik uslubda qurilgan mashhur qamoqxona va binolar:
-Presidio Modelo (Kuba) — eng mashhur panoptikon tipidagi qamoqxona
-Stateville Correctional Center (AQSh, Illinoys)
-Millbank Prison (Angliya) — dastlabki loyihalardan biri
-Pentridge Prison (Avstraliya)
Bu uslub faqat qamoqxonalarda emas, balki ba’zi maktablar, kasalxonalar va zavodlarda ham qo‘llangan.
Do'stlaringizga ulashing
.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

▪️
Elsa Schiaparelli
(1890–1973) — 20-asr modasining eng jasoratli va ijodkor dizaynerlaridan biri bo‘lib, Italiyada tug‘ilib, asosan Parijda faoliyat yuritgan. U moda olamiga san’at, ayniqsa surrealizm oqimini olib kirgan va o‘ziga xos, noodatiy uslubi bilan tanilgan.
Uning dizaynlari orasida Salvador Dalí bilan hamkorlikda yaratilgan mashhur “Lobster Dress” (chig‘anoq rasmi tushirilgan ko‘ylak), “Shoe Hat” (poyabzal shaklidagi bosh kiyim) va “Skeleton Dress” (suyak shaklidagi ko‘ylak) bor. Bu asarlar nafaqat moda, balki san’at namunalari sifatida qadrlanadi.
Schiaparelli birinchi bo‘lib fermuarni modaga olib kirgan, ayollar modasiga erkakcha elementlar qo‘shgan va yorqin
“Shocking Pink”
rangini ommalashtirgan. 1937-yilda esa u
“Shocking”
nomli parfyumni chiqarib, moda olamida o‘z izini chuqur qoldirdi.
Bugun uning nomi bilan atalgan Maison Schiaparelli brendi hali ham yuqori moda sohasida faoliyat yuritmoqda.
Do'stlaringizga ulashing
va reaksiya qoldiring.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

▪️
Tomas Melori
Tomas Melori (taxminan 1415–1471) ingliz ritsari va yozuvchisi bo‘lib, u Qirol Artur va uning dumaloq stolidagi ritsarlari haqidagi eng mashhur asarlardan biri — “Le Morte d’Arthur” (“Artur o‘limi”)ni yozgan. Bu asar o‘rta asr ritsarlik adabiyotining durdonasi sanaladi.
Melori bu asarni ehtimol qamoqda yozgan va unda fransuz ritsarlik romanlaridan ilhom olgan holda Qirol Arturning hayoti, uning qilichi Excalibur, sehrgar Merlin, Lancelot va qirolicha Guineverening muhabbati, Muqaddas Graalni izlash, va oxirida Arturning o‘limi kabi afsonaviy voqealarni bir butun hikoya sifatida jamlagan.
Asar 1485-yilda William Caxton tomonidan nashr etilgan va o‘shandan beri Qirol Artur haqidagi eng mashhur va to‘liq versiyalardan biri hisoblanadi. U ingliz tilida Qirol Artur haqidagi afsonalarni proza shaklida yozgan birinchi mualliflardan bo‘lib, uning ta’siri adabiyot, san’at va hatto zamonaviy filmlargacha yetib kelgan.
Do'stlaringizga ulashing
.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

Escopetarra
— bu “escopeta” (miltiq) va “guitarra” (gitara) so‘zlaridan tuzilgan atama bo‘lib, miltiqdan yasalgan gitara degan ma’noni anglatadi. Ushbu noodatiy musiqiy asbob 2003-yilda kolumbiyalik musiqachi va tinchlik faoli César López tomonidan yaratilgan. U bu g‘oyani Bogotadagi portlashdan so‘ng, qo‘lida qurol ushlagan askar bilan yonma-yon turgan musiqachini ko‘rib ilhom olgan.
Birinchi escopetarra AK-47 avtomatidan yasalgan va u janglardan qaytgan sobiq askar qurolini topshirgach, qurolni ijod vositasiga aylantirish g‘oyasi bilan yaratilgan. Escopetarra urush va zo‘ravonlik qurolini san’at va tinchlik ramziga aylantirish orqali kuchli ijtimoiy va madaniy xabar yetkazadi.
Ushbu gitara Kolumbiyada va boshqa mamlakatlarda tinchlik konsertlari, ko‘rgazmalar va xalqaro tadbirlarda namoyish qilinadi. Ba'zilari Dalay Lama, BMT va mashhur musiqachilar, jumladan Fito Páez kabi shaxslarga sovg‘a qilingan.
..... terrositlarga jo'natib qo'yamiza)
wikiTarjima
- Original tarjimalar

​​
▪️
Sokushinbutsu
Sokushinbutsu
— tiriklayin Buddaga aylanish yo‘li
Sokushinbutsu (即身仏) — bu Yaponiyaning Shingon buddizmiga oid noyob diniy amaliyot bo‘lib, rohiblar o‘z tanalarini tiriklayin mumiyalash orqali Budda darajasiga erishishga intiladilar. So‘zma-so‘z tarjimada bu “tirik tanada Buddaga aylanish” degan ma’noni bildiradi.
Jarayon qanday amalga oshiriladi?
Rohiblar avvalo yillar davomida yog‘siz, oddiy o‘simlik parhezi tutib, tanani ichki yog‘lardan tozalashadi. So‘ng, urushi (zaharlovchi daraxt suvi) ichib, tanani bakteriyalar uchun yaroqsiz holga keltiradilar. Oxirida ular tor qabrga kirib, meditatsiya holatida vafot etadilar. Ular qo‘ng‘iroq yordamida tirik ekanini bildiradilar — tovush to‘xtasa, qabr muhrlanadi.
Bu amaliyot rohibning nafs va dunyoviy istaklardan to‘liq xalos bo‘lganini, ruhiy poklik darajasiga chiqqanini bildiradi. Sokushinbutsu amaliyoti IX asrda boshlangan va ayniqsa Yamagata viloyatida keng tarqalgan. Bugungi kunda Yaponiyada 20 dan ortiq sokushinbutsu mumiyalari saqlanmoqda.
Do'stlaringizga ulashing va post ostida reaksiya qoldiring
wikiTarjima
- Original tarjimalar

▪️
Katzenklavier
Katzenklavier
(nemischa: "mushuk pianinosi") — 17-asrda taklif etilgan g‘ayrioddiy va dahshatli musiqa asbobi bo‘lib, mushuklarning nolasi orqali ohang yaratishni nazarda tutgan. Uni nemis faylasufi
Athanasius Kircher
tavsiflab bergan. Ushbu “asbob”da turli balandlikdagi tovushlar chiqaradigan mushuklar qator qilib joylashtirilgan, ularning dumiga igna sanchilsa, mushuklar og‘riqdan qichqiradi va bu tovushlar musiqa kabi eshitilishi kerak bo‘lgan.
Aslida bu asbob hech qachon amalda yaratilmagan, lekin o‘sha davrda ruhiy kasalliklarni “davolash” yoki shunchaki hukmdorlarni kuldirish uchun taklif etilgan bo‘lishi mumkin.
Bugungi kunda Katzenklavier insoniylik va axloqiy me'yorlar haqida chuqur savollarni o‘rtaga qo‘yuvchi tarixiy ibora sifatida eslanadi.
Do'stlaringizga ulashing va post ostida reaksiya qoldiring
wikiTarjima
- Original tarjimalar

Brinell shkalasi
— metall va boshqa materiallar qattiqligini aniqlashda keng qo‘llaniladigan usul bo‘lib, uni 1900-yilda shved olimi
Yohan August Brinell
taklif qilgan. Bu usulda diametri odatda 10 mm bo‘lgan po‘lat yoki karbidli shar material yuzasiga 500 dan 3000 kgf gacha bosim bilan 10–15 soniya davomida bosiladi. So‘ng, hosil bo‘lgan izning diametri o‘lchanadi va Brinell qattiqlik soni (HB) maxsus formula orqali hisoblab chiqiladi.
Ushbu usul alyuminiy, guruch, po‘lat, qo‘rg‘oshin kabi yumshoq va o‘rta qattiq materiallar uchun qulay bo‘lib, ishlab chiqarish, metallshunoslik va mashinasozlikda keng qo‘llaniladi.
Brinell usulining afzalliklari — oddiyligi, aniqligi va katta yuzalarda qo‘llanilishi, kamchiligi esa qattiq va yupqa materiallar uchun mos emasligi va sirtga doimiy iz qoldirishi hisoblanadi. Ushbu metod bugungi kunda Rockwell va Vickers usullari bilan bir qatorda eng ishonchli qattiqlik o‘lchash tizimlaridan biri hisoblanadi.
Do'stlaringizga ulashing
.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

▪️
Klakyo‘rlar yoki klaka
Klakyo‘rlar (fransuzcha claqueur so‘zidan olingan) — spektakl, konsert yoki boshqa tomoshalarda olqishlash, kulish, yig‘lash yoki hushtak chalish orqali chiqishni ijobiy ko‘rsatishga xizmat qiluvchi yollanma tomoshabinlardir. Ular XIX asrda Fransiyada, ayniqsa Parij teatrlarida paydo bo‘lgan. O‘sha davr teatrlarida klakyo‘rlar maxsus guruhlarga bo‘linib, kimdir kulishga, boshqasi qarsak chalishga, yana boshqasi esa yolg‘ondan yig‘lashga mas’ul bo‘lgan.
Ularning vazifasi — sahnadagi chiqishni ommaga yoqqandek ko‘rsatib, aktyorlar yoki asarning muvaffaqiyatini ta’minlash edi. Klakyo‘rlar orqali spektakllar mashhurlikka erishgan, hatto ba’zida aktyorlar o‘zlarining shaxsiy klakyo‘rlarini yollashgan.
Zamonaviy davrda bu usul turli nomlar ostida — "yollanma auditoriya" yoki "professional tomoshabinlar" sifatida — televizion dasturlar, shoular va hatto siyosiy tadbirlarda ham uchraydi.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

#fakt
Shvartsval’d o‘rmoni
(nem. Schwarzwald, ya’ni “Qora o‘rmon”) — Germaniyaning janubi-g‘arbidagi Baden-Vyurtemberg hududida joylashgan mashhur tog‘li o‘rmon. U zich archa va qarag‘ay daraxtlari bilan qoplangan bo‘lib, quyosh nurlari yerga zo‘rg‘a yetadi — shuning uchun
"Qora o‘rmon"
deb ataladi.
Maydoni taxminan 6,000
kv.km
bo‘lib, eng baland nuqtasi Feldberg tog‘i (1,493 m). Bu hudud sayyohlar orasida piyoda yurish, tog‘ chang‘isi, spa dam olish joylari bilan mashhur. Shvartsval’d — afsonalar va Grimm ertaklariga ilhom bergan sirli joy hisoblanadi. Bu yerda mashhur yog‘ochdan yasalgan kukuruz soatlari ham yaratilgan.
Baden-Baden (kurort shahri) va Triberg (sharsharalari bilan tanilgan). Shvartsval’d — tabiat, tarix va madaniyat uyg‘unlashgan noyob maskan.
wikiTarjima
- Original tarjimalar

#termincha
▪️
Nuvorish — yangi boy, eski didsizlik
Nuvorish — yaqinda boyib ketgan, ammo boylik madaniyatiga ega bo‘lmagan odamga aytiladi. Bu atama fransuz tilidagi "nouveau riche" —
“yangi boy”
degan iboradan olingan. Ular ko‘pincha o‘z boyligini haddan tashqari ko‘z-ko‘z qiladi, qimmatbaho narsalarni maqtanib namoyish etadi, ammo nafislik va did yetishmaydi. Nuvorish so‘zi ko‘pincha tanqidiy yoki kinoyaviy ma’noda ishlatiladi.
Do'stlaringizga ulashing va post ostida reaksiya qoldiring
wikiTarjima
- Original tarjimalar