AFG'ONISTON | ERON | TAHLILI

🇮🇷
ERON ISLOM RESPUBLIKASIDA XRISTIANLIK AN'ANALARIGA OID METRO BEKATI
ISHGA TUSHDI
​​
️
✝️
Kuni kecha, poytaxt
Tehronda
"Avliyo Mariya"
metro bekati
rasman foydalanishga topshirildi.
(Suratlarni "izohlar" bo'limida qoldiraman)
🫥
Shuningdek, yangi
"Avliyo Mariya" metro bekatining
tantanali ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi. Tadbirda shahar meri va
Avliyo Sarkis sobori ruhoniylari
ishtirok etdi. Hozirda
11 ming kvadrat metr
maydonni egallagan stansiya allaqachon o‘z faoliyatini boshlagan.
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇦🇫
❄️
"
HAYOTDAN MAMNUNLIK" BO'YICHA AFG‘ONISTON DUNYODAGI ENG PAST DARAJANI KO‘RSATMOQDA
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🫥
Aytish joizki, hozirda
Tolibon
boshqaruvi ostidagi
Afg'oniston
bo'yicha olib borilgan boshqa tadqiqotlar ham ushbu natijani tasdiqlamoqda.
1946-yildan buyon to‘plangan xalqaro ma’lumotlarga ko‘ra,
afg‘onlarning baholari
eng past
bo‘lib chiqqan. So‘rovda qatnashganlarning uchdan ikki qismi esa
0 yoki 1 ballni tanlagan
.
📝
Manbaa: Farovonlik tadqiqotlari markazi, Butunjahon baxt hisoboti (2025)
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇮🇷
⚧
​​
ERON ISLOM RESPUBLIKASIDA JINSNI O'ZGARTIRISHGA FATVO BOR EKANLIGINI BILASIZMI?!
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🇮🇷
ERON
teokratik davlat bo'lsada, statistikaga ko'ra,
JINSNI O'ZGARTIRISH
bo'yicha dunyoda Tailanddan keyin
2-o'rinda turadi
.
🇮🇷
Gap shundaki,
1979-yil Islom Inqilobidan
so'ng, birinchi diniy rahbar
Oyatulloh Humayniy
80-yillar oxirida
jinsni o‘zgartirishga ruxsat beruvchi fatvo chiqargan
. U bunga Eronning shoh humronligi davrida (Pahlaviylar davrida) surgunda yurgan yillari (Fransiyada)
“Tahrir al-vasila”
(
تحریرالوسیله
) deb atalgan kitobining ikkinchi jildidagi
"jinsni o'zgartirish"
(
تغییر الجنسیة
) masalasiga bag'ishlangan qismida bayon etadi.
📝
Unga ko'ra: "...
Erkak jinsini ayolga va aksincha, ayolning jinsini erkakka o'zgartirish, shuningdek, betaraf kishining ikki jinsdan biriga qo'shilish harakati harom emas
.
Begona jins ularning tanasiga tushib qolishi mumkin
..."
Bundan kelib chiqib Humayniy tanani o'zgartirib ruhni o'z joyiga tushirish mumkin degan fikrga keladi.
🎉
Aslida Eron siz o'ylaganchalik "diniy davlat" emas
.
Eronning ichki siyosatidan tortib tashqi siyosatigacha teskari paradoks
(
qarama-qarshiliklar
) mavjud. Jinsni o'zgartirish fatvosi bo'lsada, Eronda yana bir paradoks mavjud, ya'ni gomoseksual munosabatlar uchun
o'lim jazosi belgilangan.
💬
Izoh:
Yuqorida men keltirgan paradoks ayrim mutaasiblar va Eronga simpatiyasi bor insonlarga shubhasiz yoqmasligi mumkin
.
Lekin bu haqiqat...
Bundan tashqari Eronda foxishalik "qonuniy" etib belgilangan.
Bu xususida keyingi postlarda ma'lumot berman.
Agar ushbu maqola ostiga izoh va "reaksiya"lar bildirib qo'llab-quvvatlasangiz...
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇹🇷
🇹🇷
❌
🇰🇿
​​
TURKIYA UCHUN ENDI MARKAZIY OSIYO EMAS TURKISTON...
🇹🇷
Turkiya Ta’lim vazirligi "
Markaziy Osiyo
" atamasining
bekor qilinganini e’lon qildi
. Endilikda "
Markaziy Osiyo
" atamasi maktab darsliklarida "
TURKISTON
" atamasi bilan almashtiriladi. Bu o'zgarish umumiy
turkiy identiklik (o'zlik)
nuqtai nazaridan tarixiylikni mustahkamlashga qaratilgan. O'z navbatida, Turkiya Ta’lim vazirligining fikricha, bunday nom o‘zgarishi "
turkiy dunyo birligini" mustahkamlashga
xizmat qiladi.
🫥
Meni e'tiborimni tortgan jihati shuki
,
Turkiya o'zi uchun
Markaziy Osiyo
sifatida
AFG‘ONISTONNING SHIMOLI
va
Xitoyning bir
qismi hisobiga "
Turkistonni barpo etmoqchi
"
(balki Katta Turkiston g'oyasining bir qismidir...)
🇹🇷
🇹🇷
Bu esa shuni anglatadiki
Anqara yangi geosiyosiy tushunchani
shakllantirish jarayonida
identiklik siyosati orqali
navbatdagi qadamni qo‘ymoqda. Bu bir necha yildan so‘ng, postsovet hududida
yangi siyosiy va integratsion tashabbuslar
bilan namoyon bo‘lishi ham mumkin
(albatta "
Yumshoq kuch
" sifatida...)
Keyinchalik, ushbu "hudud"ga
Eron ham qo'shilishi ehtimoldan holi emas.
Chunki hozirda Eronda ham
turkiy etnik vakillar
ko'pchilikni
tashkil etadi.
🤩
Qiziq joyi shundaki, Turkiya nafaqat postsovet respublikalari, balki,
Afg‘oniston shimolini
ham
o‘z madaniy ta’sir doirasiga olishga intilmoqda
(quyidagi Turkiya ta’lim vazirligi tarqatgan xaritadan shunday xulosa chiqarish mumkin)
. Tahlilchilarga ko'ra, ehtimol, bu so‘nggi bir necha yil ichida Afg‘oniston turkiy (o‘zbek) jamoasining nufuzli yetakchisi general marshal
Abdul Rashid Do‘stumning
Turkiyada ekanligi boisidan bo'lishi ham mumkin.
💬
Izoh: Hozircha bu faqat maktab dasturida. Keyinchalik esa bu Turkiyaning tashqi siyosiy qarashlarini ochiqlanishiga bog'liq...
(Balki
yangi panturkizm mafkurasi
niqobi ostida).
E'tibor bersangiz oxirgi paytlarda globallashuv jarayonlari natijasida ko'plab davlatlar
ichki va tashqi siyosatida
IDENTIKLIK
masalasi
dolzarblashib bormoqda...
Identiklik siyosatida
madaniy birdamlik
nozik masala bo'lib, mavjud
milliy davlatlar bilan keskinlik va ziddiyatning potensial manbai sifatida manyovrga uchrashi ham mumkin...
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇮🇷
🇮🇷
ERONNING SIYOSIY IDENTIKLIGI YOXUD TARIXNING SIYOSIYLASHTIRILISHI
🫥
Hozirda men olib borayotgan ilmiy tadqiqot doirasida bir qancha adabiyotlarni o'qiyapman hamda OAV lardagi yangiliklarni kuzatyapman. Shundan kelib chiqqan holda yaqinda Eron Islom Respublikasida
Sosoniylar davriga oid berelef
(qoya tosh surati) haykalining ochilish marosimi bo'lib o'tdi va bu menda bir qancha xulosalarga olib keldi.
🇮🇷
Gap shundaki,
2025-yil 7-noyabr
kuni
Tehronning Inqilob maydonida
Eronning
siyosiy-ideologik xotira siyosati
doirasidagi muhim ramziy obyektlardan biri sifatida
Rim imperatori Valerian
va
Sosoniy hukmdori Shopur I
o‘rtasidagi tarixiy jang esga olindi.
👑
Aniqrog'i
milodiy 260-yilda
Rim
va
Sosoniylar
davlati o'rtasida "
Edessa jangi
" bo'lib o'tadi. Bu urushda Rim qo'shinlari yengilgan va
Rim imperatori Valerian
Sosoniylar hukmdori Shopur I
tomonidan
asirga olin
gan edi. Ushbu voqea Eron tarixida
“G‘arbning Eronga bo‘ysunishi”
sifatida talqin qilinib, Eron tarixiy xotirasida
Sharqning g‘arb kuchlariga qarshi muvaffaqiyati sifatida
talqin qilinadi.
Bundan tashqari Tehrondagi ushbu tadbir doirasida nafaqat
Valerian
va
Shopur
o‘rtasidagi voqeani aks ettiruvchi haykal, balki Eronning yaqin tarixidagi siyosiy-tarixiy jarayonlarida ramziy ahamiyat kasb etgan shaxslar —
Mirzo Kuchekxon
,
general Qosim Sulaymoniy
va
general Hojizoda
tasvirlari ham jamoatchilikka taqdim etildi. Bular
Eronning zamonaviy siyosiy-madaniy diskursida
“milliy qarshilik”, “mustaqillik”
va “
g‘arb bosimi qarshisida matonat
” kabi tushunchalarni mustahkamlovchi ramzlar sifatida xizmat qiladi.
♾
🇮🇷
O'z navbatida, mazkur haykallar va vizual kompozitsiyalar Eronning rasmiy xotira siyosati doirasida tarixiy voqealarni hozirgi geosiyosiy vaziyat bilan uyg‘unlashtirish strategiyasining bir qismi bo‘lib,
qadimgi Sosoniylar davlati merosining
Eronning zamonaviy siyosiy identiklik
konstruktsiyasidagi o‘rnini ham aks ettiradi. Shu tariqa, Rimning Eronga bo'ysunishi timsoli Eronning o‘zini
“tarixiy qudrat va tamaddun markazi
” sifatida G'arbga qarshi turishini va tura olishini ko‘rsatishiga va isbot qilishiga xizmat qiluvchi tarixiy determinant ham sanaladi. Bu esa tarixni siyosiylashuviga olib keladi...
💬
Izoh: ushbu videoni izohlar bo'limida qoldiraman...
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇮🇷
​​
ERONDA SHAXSNI ILOHIYLASHTIRISH FENOMENIGA MISOL
🇮🇷
Eronning Birinchi Oily Rahbari Oyatulloh Ruhulloh Musaviy Humayniyning
dafn marosimidagi
ommaviylik tartibsizliklar
biz so'z yuritmoqchi bo'lgan
shaxsni ilohiylashtirish fenomeniga
misol bo'la oladi.
Xo'sh bu jarayonlarga nimalar ta'sir ko'rsatdi, qanday omillar determinant sifatida o'rin egalladi?
Ushbu jarayonlarni ko'rib chiqamiz.
💐
1989-yil 3-iyun
kuni
Eron Islom Respublikasining asoschisi
va
yetakchisi oyatulloh Ruhulloh Musaviy Humayniy
Tehronda vafot
etadi. Rasmiy manbalarga ko‘ra, dafn marosimi
6-iyun kuni poytaxt Tehronda joylashgan 'Behesht-e Zahro
"(
بهشت زهرا
) qabristonida o‘tkazilishi
rejalashtirilgan edi.
💐
Millionlab eronliklar
ishtirokida janoza marosimi boshlanadi
. Biroq o‘ta katta olomon tufayli jarayon tartibdan chiqib ketadi. Qabriston bo'ylab yo'llarida tiqilinchlar sodir bo'ladi va natijada janoza tobuti vertolyot yordamida olib o‘tiladi.
Behesht-e Zahroga
yetib kelgach,
marosim to‘liq nazoratdan chiqib, tartibsizliklar yuzaga keladi.
🇮🇷
Bunga sabab
shia an’analariga ko'ra
“tabarruk olish
" ya’ni muqaddas deb bilinuvchi buyum yoki kiyimdan baraka olish odatiga amal qilgan minglab motamdorlar tomonidan Humayniyning kafanidan parcha yulqib olishga urinishlar bo'ladi. Shu holatda tobutdagi marhum
jasadi bir necha bor yerga tushib ketadi
va hatto
jasad ochilib ham qoladi
(
suratlardan ko'rishingiz mumkin
).
🇮🇷
Vaziyatni nazoratga olish maqsadida marosim vaqtincha to‘xtatilib
,
jasad maxsus himoyalangan
metall tobutga joylashtirilib
,
mashinada qabristonga olib borilib dafn etiladi.
Ma'lumotlarga ko‘ra, ushbu marosimda
10 milliondan ortiq
eronliklar ishtirok etgan, bu esa
Eron tarixidagi eng yirik ommaviy yig‘in va tartibsizliklardan biri sifatida baholanadi
💬
Izoh: mazkur voqea shia diniy marosimlarida ruhiy ehtiromlarning chegaradan oshishi, shuningdek,
inqilobiy rahbar shaxsini
muqaddaslashtirish
va
ilohiylashtirish
(
xuddi SSSR da bo'laganidek Stalin shaxsiga sig'inishdek
) sifatida baholanadi. Bundan tashqari, bu
diniy omillar
va
siyosiy elita
o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning namunasidir. O'z navbatida,
shia e’tiqodida
shahidlik
va
fidoiylik
qadriyatlari bilan uyg‘unlashgan ommaviy ehtirom, siyosiy rahbar shaxsining diniy-ma’naviy darajaga ko‘tarilishi sifatida qaraladi. Shu tariqa, Humayniyning dafn marosimi
Eronda rahbar kultining ijtimoiy-madaniy ifodasi sifatida tarixda qoldi
.
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🇦🇫
🇵🇰
​​
KOBUL VA ISLOMOBODNING MUZOKARALARI
📝
Manbalarning ta'kidlashicha,
Afg‘oniston-Pokiston
tomonlarining
navbatdagi to'qnashuvlari
ehtimoli hamon
yuqori...
🇦🇫
🇵🇰
Pokiston tomoni va Tolibon Afg‘onistoni tinch-totuv yashashi uchun kelishishga urinmoqda. O'z navbatida,
Qatar
va
Turkiyada
o‘tkazilgan rasmiy va norasmiy
muzokaralarning
bir necha bosqichi sezilarli
natija bermadi:
ikki davlatni ajratib turuvchi
"Dyurand chizig‘i"da
so‘nggi kunlarda
otishmalar kamaygan bo‘lsa-da
, vaziyat
keskinligicha qolmoqda
. Afg‘oniston-Pokiston chegaraoldi hududida
yangi urush xavfi hamon jiddiy.
...
💬
Aslida
"Dyurand chizig'i"
atrofidagi ziddatlar hududiy nizolar sifatida tilga olinadi va hudud uchun nazoratni saqlab qolish ikki tomon uchun ham
milliy xavfsizligiga tahdid sifatida ko'riladi
(Misol uchun Pokiston Afg'onistonda
"strategik chuqurlik" konsepsiyasiga
ko'ra harakat qiladi). Ayni paytda tahlil qiladigan bo'lsak, mojarolarning asl ildizida
IDENTIKLIK
(o'zlik)
to'qnashuvlari y
otadi. Bu esa ikki tomon uchun har qanday kelishuv va murosaviy yon berishlar strategik emas,
JAMOAVIY IDENTIKLIKKA
nisbatan tahdid sifatida ko'rilib, har qanday
yarashuv sayoz ahamiyat kasb
etishiga olib kelaveradi.
Bu haqida keyingi poslarda batafsil ma'lumot beraman.
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

🤩
​​
🔠
FG'ON MILLIY IDENTIKLIGI (O'ZIGA XOSLIGI) HAQIDA QISQACHA...
🤍
🤍
🤍
🤍
🤍
🌙
Hanafiy huquqshunosligi
va
pushtunvali qabila kodeksi
o‘rtasidagi murakkab aloqalar tufayli
Afg‘onistonda milliy o'ziga xoslik
konservatizmning kuchli manbai bo‘lib kelgan.
💠
Shu bilan birga,
Afg‘on jamiyatining ko‘pmillatli tarkibiga
qaramasdan, tarixiy omillar
afg‘on davlati identikligining
shakllanish jarayonida "
pushtunlik" etnik komponentining
ustuvorligini
belgilab bergan
. Ya’ni, davlat miqyosidagi
identiklikning asosiy konstruktiv negizi
aynan mamlakatning
pushtun aholisi hukmronlik qilgan hududlarda
shakllangan
PUSHTUN ETNIK O‘ZIGA XOSLIGI
atrofida formativ tus olib uning
atrofida qurilgan.
🌙
Bundan tashqari,
Islom dini
umumafg‘on identikligining
eng asosiy
integrativ-birlashtiruvchi diskursi
sifatida talqin qilinadi.
Tadqiqotchilar fikricha
,
diniy omil
jamiyatdagi
etnik segmentatsiya
va
qabilaviy lokal qarama-qarshiliklar
oqibatida yuzaga keluvchi
parokandalikning oldini olish imkonini beruvchi
universal, umumiy
“afg‘onlik”
konsepsiyasini
shakllantirishga xizmat qiluvchi vosita
sifatida
davlat
va
elita
siyosiy konstruksiyalarida
instrumental tarzda qo‘llanilgan deb qaraladi
🤩
Ya'ni bunda
Islom dini
keng qamrovli
milliy o‘ziga xoslik sifatida
jamiyatdagi
etnik
va
qabilaviy
farqlar natijasida yuzaga keladigan ziddiyatlardan qochish umum afg‘on islomlashtirish orqali o‘ziga xoslikka aylantirishga yordam beradi.
🇦🇫
Hozirgi kunda
Tolibon
o'z yangi hokimiyatni (4 yildan oshdi ) mustahkamlash maqsadida o‘zaro bog‘liq mafkuraviy tashabbuslarni amalga oshirmoqda. Jumladan:
➡️
Davlat sifatida yangilangan islom mafkurasini yaratish
;
➡️
Tolibon hokimiyatining o‘ziga xos diniy obro‘sini oshirish
;
➡️
Afg‘on millatchiligini islom millatchiligiga aylantirish
.
🤩
Bu borada Tolibon
Islom dunyoqarashini
"TOLIBONCHILIK"
(TALIBANIZM)
deb nomlangan
doimiy mafkuraga aylantirish
ustida ish olib borilmoqda. Bu esa toliblarning an’anaviy
deobandizmdan voz kechishi
va
islom huquqining qat’iy ko‘rsatmalariga
moslashtirilgan diniy-puritan e’tiqodlarining yanada maqbul kombinatsiyasiga o‘tishni anglatadi
🤩
🤩
O'z navbatida
Tolibonning
yangi
islomlashtirish dasturiga muvofiq
, ularning missiyasi
afg‘on millatchiligini islom millatchiligi bilan birlashtirish
dan iborat.
💬
Izoh: davomini keyingi postlarda yozib boramiz. Bundan tashqi siz uchun Eron milliy identikligi (o'ziga xosligi) ham qiziq bo'lsa, u haqida ham ma'lumotlar ulashaman.

🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

➡️
👑
➡️
​​
"ERON" YOKI "FORS"
😎
Eron
ko'pincha
"Fors"
nomi bilan atalganiga guvoh bo'lgansiz. Biroq Eron har doim "Eron" bo'lib kelgan.
Xo'sh unda "Fors" atamasi qayerdan paydo bo'lgan?
👑
Gap shundagi mamlakatning zamonaviy nomi
(Eron)
birinchi marta
milodiy III asrda
tilga
olingan va
Sosoniylar davlati bilan bog'liq
. Sosoniylar o'z davlatini
pahlaviycha
(o'rta fors tili) "
Eronshahr
" deb nomlashgan (buni
Naqsh-e Rustam (نقش رستم)
barelyefida Sosoniylar sulolasi asoschisi
Ardeshir Popokka
bag'ishlangan qoyatosh suratlarida ko'rishimiz mumkin
), garchi u ko'proq qadimiy ildizlarga ega bo'lsa ham, til bilan birga assimilatsiyaga uchrab o'zgargan.
👑
“Fors”
nomini
Ahamoniylar imperiyasi
bilan uzoq vaqt urush olib borgan
yunonlar o‘ylab topishgan.
Bu so'zning o'zi hozirgi
Fors viloyati hududida yashagan xalq
nomidan olingan bo'lsa-da
,
yunonlar
bu so'zni butun
Fors imperiyasini bildirish uchun ishlatgan.
👑
Faqat
1935-yilda Rizo Shoh Pahlaviy
xalqaro hamjamiyatga murojaat qilib, eronliklar o'z davlatini,
Fors nomidan voz kechib
, mamlakatni
ERON
deb atashlarini ma'lum qildi.
📌
Izoh:
1978-yil 8-yanvarda
Eronda inqilob boshlanadi (Islom inqilobi). Qariyb bir yil davom etgan qurolli to‘qnashuvlardan so‘ng
Eron shohi Muhammad Rizo Pahlaviy
taxtdan ag‘darilib,
Ruhulloh Xumayniy
boshchiligida mamlakatni o‘zlarini
«Islom inqilobchilari»
deb atagan kuchlar egallaydi.
Misrga
qochib ketgan
Pahlaviy
o‘sha yerda vafot etadi.
1979-yil 11-fevral
kuni mamlakat rasman
ERON ISLOM RESPUBLIKASI
deb e'lon qilinadi. O‘shandan buyon
11-fevral
sanasi Eronda islom inqilobi g‘alabasi kuni sifatida nishonlanadi.
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis

❕
Assalomu alaykum,
🇮🇷
"
AFG'ONISTON | ERON | TAHLILI
" kanali obunachilari.
Kanal faoliyatida biroz to'xtalish bo'ldi...
Ko'pchilik kanal faoliyatini qaytadan davom ettirish xususida menga yozishdi...
⏱
Hozirgi bu tanaffuslar
hammasi, kanalni rivojlantirish uchun
.
Kanal muallifining ilmiy ishi tufayli kelib chiqayotgan uzilishlarga qaramay shu yerda qolganingiz uchun katta rahmat
❤️
🇦🇫
🇦🇫
➡️
🇮🇷
Yana bir bor eslatib o'tamanki, ushbu kanalda
AFG'ONISTON
va
ERON
tarixi, siyosati, madaniyati hamda hozirgi kundagi ijtimoiy-iqtisodiy
hayoti
bo'yicha
tahliliy va tarixiy ma'lumotlarni e'tiboringizga havola etib boriladi!
📌
P.S: Ushbu kanal faoliyatini qo'llab-quvvatlashda davom etib kanal rivojiga siz ham hissa qo'shing. Fikrlaringizni izohlarda qoldiring
, bu biz uchun muhim...
🇮🇷
Kanalga obuna bo'ling:
➡️
@Afghanistan_analysis