Sadriddin Abdurahimov

Telegramga sig'medigan darajada uzun maqola yozibman)
Ayrim fatklar manbaasi bu
yerda
. Havodan olinmagan raqamlar.
@janob_marketolog

Nega yil oxirida aksiyalar portlaydi? Q4’ning yashirin bosimi haqida
Har yili noyabr–dekabr oylariga kelib kompaniyalar birdaniga “saxovatli” bo‘lib qoladi: Black Friday, Cyber Monday, 11.11, Yangi yil super-chegirmalari, mashina va uy o‘ynaladigan konkurslar… Bular tasodif emas. Bu Q4 bosimi. (Q4 bu 4-chorak, yilning oxirgi 3 oyligi, oktabr, noyabr, dekabr)
Katta kompaniyalarda marketing va sotuv bo‘limlarining yillik rejasi aynan shu davrda yopiladi. Agar reja bajarilsa - jamoa bonus, bo‘lim ko‘tarilish, kompaniya esa ajoyib hisobotga ega bo‘ladi. Agar bajarilmasa - bosim, qisqartirishlar va o‘zgarishlar boshlanishi mumkin. Shu sabab:
1️⃣
Kompaniyalar Q4da “oxirgi sprint”ga kiradi.
Raqamlarda 5-10% yetmay qolsa ham, aynan shu ikki oy ichida ularni yopish imkoniyati bor. Shuning uchun marketing byudjeti keskin oshiriladi, aksiyalar soni ko‘payadi va sotuv uchun barcha vositalar ishga tushiriladi.
Statistika: 2023-yilning global e-commerce aylanmasining 18% faqat Black Friday haftasida bajarilgan. Amazon, Walmart, Target kabi gigantlar umumiy yillik o‘sishining katta qismini aynan shu oyning 20 kunida qiladi.
2️⃣
Qiziqarli Case: Amazonning “Q4 o‘yinlari”
Amazon o‘z tarixida eng katta savdo hajmini doimo Q4da qayd etgan. 2022-yilda ular Prime Early Access Sale (oktabr) → Black Friday (noyabr) → Holiday Sale (dekabr) kabi ketma-ketlik bilan 3 ta yirik aksiyani bitta chorakka joylashtirdi. Nega?
Har bir aksiya sotuvni bosqichma-bosqich “ko‘tarish” uchun.
Aksiya kundan keyin 48 soat ichida sotuv odatda 20–30% pasayadi. Shuning uchun ular navbatdagi moyil “pik nuqta”ni yaratib boradi.
Natija: Q4 ularga yilning qolgan 9 oyidan ko‘proq foyda olib kelgan.
3️⃣
“Qiziq odamlar” emas, reja bosimi — mashina va uy sovg‘alari ortidagi sabab
Aynan yil oxirida katta konkurslar ko‘payadi: mashina, uy, iPhone sovrinlar… Sababi oddiy:
Qimmat sovrin odamlarni tez qaror qabul qilishga majbur qiladi.
Lead to‘plash, baza kengaytirish, tez sotuvlar uchun kuchli trigger bo‘ladi.
Eng muhimi - Q4 rejani yopish uchun eng tezkor mexanizm.
4️⃣
Yana bir fakt
Adobe Analytics ma’lumotiga ko‘ra, 2023-yilda AQShda Black Friday kuni xaridorlar 9,8 mlrd dollar sarflagan, bu oddiy kundan 3,3 baravar ko‘p. Bunday pik hajmni brendlar yilning boshqa hech bir vaqtida ko‘rolmaydi.
O'zbekistondachi?
11.11 O‘zbekistonda bu yil deyarli hamma joyda bo'ldi: aviakompaniyalar, banklar, oflayn do‘konlar, mobil operatorlar… Lekin xaridorning haqiqiy xatti-harakatini tushunmoqchi bo‘lsak, formatni aslida bu yerga olib kirgan va bozor ohangini belgilab kelayotgan kuch - marketplacelarga qarash kerak.
Bu yilgi “11.11” bir narsani ochiq ko‘rsatdi: O'zbekisyonda tendensiya sezilarli darajada o‘zgaryapti.
➖
Odamlar onlaynda sezilarli ko‘proq xarajat qila boshladi
Alif Shop: o‘rtacha chek kampaniya vaqtida 3 mln so‘mga yetdi.
Uzum Market + Uzum Tezkor: atigi bir necha kunda 2,5 mln ta buyurtma.
Market Yandex Go: birinchi kunda aylanma 4,6 baravar o‘sdi.
Bu aksiyaning kuchi emas, odamlar onlayn xaridga real o‘rganayotganining isboti.
Xuddi shunday tendensiyani Amazon ham 10 yildirki boshidan o‘tkazadi:
Q4 aksiyalari orqali xaridorni butun yilga platformaga “bog‘lab qo‘yadi”.
Masalan, Amazonning Prime Early Access → Black Friday → Holiday Sale kombinatsiyasi ularga Q4 da yilning qolgan 9 oyidan ko‘proq foyda beradi.
O‘zbekistonda esa bu model ilk marta bu qadar yaqqol sezildi.
Qaysi tovarlar “portladi”? Kutilgani ham, kutilmagani ham bor
Texnika doimiy lider:
Market Yandex Go’da telefonlar sotuvi 6 baravar, televizorlar 7 baravar oshdi.
Alif Shop’da esa bestsellerlar: Samsung va Infinix smartfonlari, Chuwi HeroBook kabi noutbuklar, mikroto‘lqinli pech va choynaklar — “abadiy klassika”.
Bu global trendga aynan mos: Amazonning ham Q4da eng ko‘p sotiladigan tovarlari — smartfon, TV, noutbuk, kichik maishiy texnika.
Lekin lokal bozorning o‘ziga xosligi ham bor:
Uzum Marketda eng ko‘p sotilganlar orasida kofe va kosmetika.
Market Yandex Go’da esa odatiy tovar -
yog
‘ sotuvi 19 baravar oshgan.
Bu nimani anglatadi?

➖
Odamlar endi marketplacega nafaqat “qimmat narsa” uchun, balki kundalik xaridlar uchun ham kiryapti. Aynan shu yutuq.
Amazon ham 2015–2018 yillarda shunday burilish qilgan: xaridorlar smartfon izlab kirib, oxirida uy-ro‘zg‘or tovarlariga o‘tgan. Bu marketplace uchun eng muhim odat chegirma bahonasida odamni kundalik xaridga o‘rgatish.
Eng katta trend - ekosistemalarning kuchayishi
Bu yil eng katta o‘zgarish - naqd pul emas, ekosistema ichidagi pul oqimi.
Alif: muddatli to‘lov bo‘yicha arizalar 44% ga o‘sdi.
Uzum: barcha to‘lovlarning 45% - kompaniyaning o‘z fintexida amalga oshirilgan.
Ya’ni:
✔
odam tovarni Uzumdan oladi
✔
to‘lovni Uzum orqali qiladi
✔
dostavkani Uzumdan oladi
✔
yana qoldiq pulini Uzumda ishlatadi
Bu bir ekotizim ichida yashaydigan xaridor modeli.
Amazon Prime ekotizimining butun kuchi ham shu: odam Amazon’ga tovar uchun emas, odat uchun kiradi.
O‘zbekistonda “11.11” bir narsani juda aniq ko‘rsatdi:
Xaridor endi tovarni emas, ekosistemani tanlayapti.
➖
Eng qiziq psixologik kuzatuv: “smartfon izlab kirib, to‘la savat bilan chiqish”
Bu yil O‘zbekistonda aynan shu holat juda ko‘p kuzatildi.
Kishi cheap price uchun kiradi → smartfon qo‘shadi → televizor ko‘radi → kofe oladi → kosmetika qo‘shadi → oxirida hammasini Alif yoki Uzum orqali rassrochkada to‘laydi.
Eng muhimi bu aksiyadan keyin ham qoladigan odat.
Shu sababli “11.11”ning asosiy yutug‘i chegirma emas.
Asosiy natija xaridorining odatlarini tubdan o‘zgartirish.
Marketplace endi “qimmat narsa oladigan joy” emas.
Marketplace kundalik hayotning bir qismi.
Yil oxiri - bu “bayram kayfiyati” yoki “aksiyalar fasli” emas. Bu — marketing va sotuv bo‘limlari uchun hisob-kitob davri. Kimdir rejasini yopadi, kimdir bonus oladi, kimdir bo‘limini himoya qiladi. Shu sabab noyabr–dekabr oylarida reklama, chegirma va konkurslar soni keskin oshadi.

Shuning uchun marketingda Corsa akademiyasi tarkibida yangi loyiha ustida ishlayapmiz.
Loyiha 12 oy sizni marketingni barcha tomonlaridan rivojlantirishga yordam beradi.
2026-yanvardan, 2027-yanvargacha. 1 yil marketing muhitda, kamida 2x tezlikda o'sish uchun.
O'zbekistonda hali bunaqasi bo'lmagan.
@janob_marketolog

Bugun zalga chiqayotganimga 40 kun bo'ldi.
Bir kun ham qoldirmadim.
Zalga chiqishdan oldin umuman maqsad ko'rmagan edim. Ochig'ini aytganda hozir ham erinib, aniq bir maqsad bilan chiqmayman.
Kimdadur mushak yig'ish, kimdadur ozish maqsad bo'lsa. Menda biroz semirib ketganimi hisobga olmasa formamdan shikoyatim yo'q edi.
Yana o'zini harajatlari ham bor, trener, zal obunasi, ozuqa mahsulotlari va eng asosiy harajat 1-2 soat vaqt ketishi.
Lekin 20 kunlardan keyin sekin maqsadlarim paydo bo'ldi, nima uchun o'zi yaxshiroq formaga kirishga urinayotganim yodimga tushdi.
- Shunchaki o'zimni yaxshiroq xis qilish uchun.
Ba'zida mening pozitsiyamda o'zimni yaxshi xis qilishim, o'zimga bo'lgan ishonchim va ambitsiyalarim doim baland turishi asosiy mehnatkishiligimni drayvi bo'lar ekan.
Zalga chiqib o'zimni yaxshiroq xis qilaman, sog'lomroq xis qilaman, bonusiga esa tanam astalik bilan idealniy formaga tushishni boshlaydi.
Xissiyotlar esa ancha muhimroq.
Bu yo'lda menga trener kerakligi aniq edi. Sababi, zalga chiqib tartibsiz mashg'ulot qilib keyin nega hech narsani xis qilmayapman deb asabiylashishni xohlamiman.
Bu bosh og'riqni outsource qilaman yaxshisi.
- Zalga chiqqanda aniq nima qilishim va qancha qilishim oldindan yozilgan bo'ladi.
- Progress stabil ketishi va travmalarsiz bo'lishini professional odam nazorat qiladi.
Marketingda ham shunaqa, ayrim tool'larni sotib olish yok jarayonlarni outsource qilish orqali asosiy drayvni yo'qotib qo'ymasdan ishlaysiz.
@janob_marketolog

Bugun yangi 13 daqiqalik video chiqadi YouTube'ga. Qaysi oblojkaga ovoz berasiz?
🏆
➖
qora fonda, sariq yozuvdagi
⚡
➖
qizil fondagi
🔥
➖
ko'zimga bandana tutilgan versiyadagi Postga reaksiya bosib ovoz bering.

Kitob o'qishni yomonladim. Komfort zona aslida yaxshi bo'lsachi? Biz komfort zonada emasli balki aslida o'sayotgandurmiz, uni nima indikator bilan o'lchayapsiz?
Ha shu videoda, o'zim tajribaga asoslangan tavsiyalarni berdim. Ko'p muvaffaqiyat uchun tavsiya qilingan gaplarni aslida notog'ri ekanligini ham tushunib yetganligimni ko'rsatdim.
📹
Marhamat:
https://youtu.be/AdAPOBgnSrY
@janob_marketolog

Bugun yangi 13 daqiqalik video chiqadi YouTube'ga.
Qaysi oblojkaga ovoz berasiz?
🏆
➖
qora fonda, sariq yozuvdagi
⚡
➖
qizil fondagi
🔥
➖
ko'zimga bandana tutilgan versiyadagi
Postga reaksiya bosib ovoz bering.

"Barakali Juma" menimcha eng yaxshi nom. Texnomart o'ziga brendlashtirib "sariq juma" debdi. So'z va madaniyatni birlashtirsak barchaga birdek oson va samarali bo'lardi.
Yildan yilga bu aksiya nomi o'zgarmasdan rekordlarni yangilaymiz retailda.
Marketologlar oqibatimiz yo'qolyapti. Bir o'tirib kalla qilish kerak.
@janob_marketolog