AGRO LABORATORIYA|XOLDOROV_SH

https://youtu.be/O1vVQiZACqk

Kaltsiy (Ca) va uning sho‘r tuproqlarni tuzatishdagi ahamiyati
🟫
🚜
Muhim ma’lumotlar:
- Kaltsiy (Ca) — bu tuproqda mavjud bo‘lgan ikki zaryadli foydali element.
- O‘simlik tanasidagi ko‘p kaltsiy barg devorlarida to‘plangan bo‘ladi.
- Kaltsiy o‘simlik ichida juda sekin harakat qiladi.
- Ayrim barglarda kaltsiy miqdori o‘simlik qurigan vaznining 10% gacha bo‘lishi mumkin.
Kaltsiy nima vazifa bajaradi?
- O‘simlik hujayra devorlarini mustahkamlashga yordam beradi.
- O‘simlik hujayralarining ichki tuzilmasini (membranalar va skelet) barqaror saqlaydi.
- O‘simlikning signal uzatish tizimida ishtirok etadi.
- Stressga (qurg‘oqchilik, sho‘rlik) bardoshliligini oshiradi va zararli kislorodlarni zararsizlantiradi.
Tuproqda mavjudligi qanday?
- Tuproqda fosfor (P) juda ko‘p bo‘lsa, kaltsiy oson so‘rilmaydi.
- Kaliy (K) va magniy (Mg) ortiqcha berilsa, kaltsiy ildiz atrofida kam so‘riladi.
- Tuproqdagi chirindi va organik modda ba’zan kaltsiyni bog‘lab qo‘yadi.
- Bor (B) kam bo‘lsa, kaltsiy tuproqda yetarli harakatlana olmaydi.
Fermerlik amaliyotida kaltsiyni qanday ishlatish kerak?
Sho'rtob tuproqlar
— tuproqdagi natriy (Na) juda ko‘p bo‘lib, kaltsiy va boshqa foydali moddalarning joyini egallaydi. Bu holat tuproqni qattiqlashtirib, suv o‘tkazuvchanligini kamaytiradi.
Bunday tuproqlarni yaxshilash uchun:
-
Gips (kaltsiy sulfat)
yoki
ohak (kaltsiy karbonat)
qo‘llaniladi.
- Kaltsiy natriyni tuproq zarralaridan siqib chiqaradi va tuproq tuzilmasini yaxshilaydi.
- Shuningdek, chirindi (organik modda) qo‘shish ham foydali.
Natijada tuproq havosi yaxshilanadi, suv osonroq kiradi, ildizlar yaxshi o‘sadi va hosil ko‘payadi.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

Internetda shu kunlarda ko'rgan eng manoli postlarimdan birini sizga ham ulashmoqchiman.
Tushunish oddiy, bizga oz bo'lsada oziq-ovqat berayotgan yoxud jilla qursa chorva uchun oziqa bera oladigan yerlarni quyosh panellari bilan to'sib tuproqni o'ldirma! Buni o'rniga mashina uchun ajratilgan parkovkalardan boshla ishni deyishmoqchi. Shu bahona issiq kunlarda mashinalar salqin-panada tursa.
Shaharlarni loyihalashtiruvchilar, energetiklar va eko faollar uchun yahshigina turtki bo'lsa ajab emas bu rasm.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

🍏
Olma daraxtida azot yetarli yoki yo‘qligini qanday bilsa bo‘ladi?
Azot (N) – daraxtning o‘sishi, bargi, mevasi va hosilning sifati uchun eng muhim ozuqa. Uning yetishmasligi yoki ortiqligi olmada
ko‘rinib turadigan belgilar
orqali aniqlanadi.
Quyida
azot kam, normal yoki ortiq
bo‘lsa, qanday o‘zgarishlar yuz berishini ko‘rib chiqing:
🟥
Azot KAM bo‘lsa (yetishmovchiligi):
🌿
Yillik novda o‘sishi sust
: 10 sm dan kam.
🍃
Barglar
: Mayda, yupqa, sarg‘ish-yashil rangda.
🍂
Barg to‘kilishi
: Vaqtidan oldin, barglarda qizil tomirlar paydo bo‘ladi.
🍏
Meva bog‘lanishi
: Kam, mevalar erta to‘kiladi.
🍎
Meva hajmi
: Kichik.
🔴
Rangi
: Vaqtidan oldin qizaradi.
⏳
Yetilishi
: Erta, bozorda uzoq turmaydi.
🟩
Azot YETARLI bo‘lsa (me’yorida):
🌿
Yillik o‘sish
: 10–30 sm oralig‘ida.
🍃
Barglar
: O‘rtacha o‘lchamda, to‘q yashil.
🍂
To‘kilish
: Kuzda, barglar sarg‘ayib tushadi.
🍏
Meva bog‘lanishi
: Normal (1–3 dona bir bog‘lamda).
🍎
Meva hajmi
: O‘rtacha va bir xil.
🔴
Rangi
: O‘z vaqtida chiroyli qizaradi.
⏳
Yetilishi
: Vaqtida, bozorga mos.
🟦
Azot ORTIQ bo‘lsa (ortiqcha o‘g‘it berilgan):
🌿
O‘sish haddan tashqari kuchli
: 30 sm dan ortiq.
🍃
Barglar
: Yirik, juda quyuq yashil, uchlari bukiladi.
🍂
Barg to‘kilishi
: Juda kech, ba’zida sovuqgacha tushmaydi.
🍏
Meva bog‘lanishi
: Kam yoki umuman
🍎
Meva hajmi
: Katta, ammo ko‘p hollarda meva kamayadi.
🔴
Rangi
: Yashil qoladi, hatto terilgandan keyin ham.
⏳
Yetilishi
: 5–10 kun kechikadi, bozorda kech sotiladi.
✅
MASLAHAT
: Bahorda daraxt novdasi, bargi va guldonidagi mevalarga qarab siz azot miqdorini taxminan aniqlashingiz mumkin. Shunga qarab azotli o‘g‘it (karbamid, ammoniy nitrat) me’yorini belgilang.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

Bir o‘simlikdan ikki hosil olishni tasavvur qiling!
Bu – aynan Pomato o‘simligi beradigan natija. Pomato – pomidor va kartoshka birlashtirilgan g‘ayrioddiy tajriba mahsuli. Ilm-fan va ijodkorlik uyg‘unlashganida, shunday innovatsion yechimlar paydo bo‘ladi. Ayniqsa, shaharda bog‘dorchilik qiluvchilar uchun joyni tejaydigan va samaradorlikni oshiradigan ajoyib imkoniyat.
Bu qanday amalga oshiriladi?
Pomato tabiiy gibrid emas, balki payvandlash yo‘li bilan yaratiladi.
Kartoshka niholining ildizi (pastki qismi) va pomidor niholining yer usti qismi (yuqori qismi) kesib birlashtiriladi. Ular bir necha kun iliq va nam sharoitda o‘sib, bitta o‘simlik bo‘lib ketadi.
Natijada – yer ustida pomidor, ostida esa kartoshka hosil bo‘ladi.
Kamchiliklari bormi?
Ha, ba’zan hosil miqdori yoki ta’mi odatdagi o‘simliklarnikidan farq qilishi mumkin. Chunki o‘simlik energiyasini ikkita hosilga bo‘ladi. Lekin bu tajriba – bog‘dorchilikda kelajak sari qadamdir.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

📌
G‘elon va Sarchashma – rivojlanish uchun imkoniyatlar
Iyun oyining oxirida Shahrisabz tumanidan 100 km ichkarida joylashgan tog‘li G‘elon va Sarchashma qishloqlari aholisining muammolarini o‘rgandik. Bu qishloqlar qish mavsumida qor sababli uzoq vaqt tashqi aloqadan uzilib qoladi.
Aniqlangan asosiy muammolar:
Tuproq eroziyasi – unumdor qatlam yo‘qolmoqda.
Yangi navlar yetishmasligi – ekinlar xilma-xilligi past.
Bozor muammosi – sifatli mahsulot yetishtirilsa ham, xaridor topish qiyin.
Ushbu muammolarga konstruktiv yechimlar:
✅
Tog‘li hududga mos yangi navlarni joriy qilish
✅
Qishloq xo‘jaligi va turizmni integratsiya qilib, agroturizmni rivojlantirish
✅
Mahalliy aholi bilimini oshirish orqali yangi imkoniyatlarni yaratish
Bu chora-tadbirlarni amalga oshirish tog‘li qishloqlar aholisining iqtisodiy holatini yaxshilashga xizmat qiladi.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

🌱
𝐒𝐚𝐫𝐢𝐪 𝐲𝐨𝐩𝐢𝐬𝐡𝐪𝐨𝐪 𝐭𝐮𝐳𝐨𝐪𝐥𝐚𝐫
: foydasi va cheklovlari
Issiqxonalarda
tuproq chivinlari
(fungus gnats) ko‘p uchraydi. Ularning kattalari sariq rangga jalb qilinadi va yopishqoq tuzoqlarga tushib qoladi.
❗️
Ammo sariq tuzoqlar hasharotlarni to‘liq yo‘q qilish uchun emas, balki ularning sonini kuzatish (
monitoring qilish
) uchun ishlatiladi.
𝐍𝐢𝐦𝐚𝐠𝐚 𝐚𝐬𝐨𝐬𝐢𝐲 𝐯𝐨𝐬𝐢𝐭𝐚 𝐛𝐨‘𝐥𝐚 𝐨𝐥𝐦𝐚𝐲𝐝𝐢?
- Ko‘p miqdorda yopishgan chivinlarning tanasi chirib, zararli zamburug‘larni ko‘paytiradi.
- Chirigan chivinlar atrofda mikroblarni koʻpaytirib, boshqa chivinlarni jalb qiluvchi hid chiqaradi.
- Bu vaziyat, ayniqsa nam issiqxonalarda jiddiy muammo tug‘diradi.
𝐓𝐨‘𝐠‘𝐫𝐢 𝐞𝐜𝐡𝐢𝐦 𝐧𝐢𝐦𝐚?
✅
Asosiy e’tiborni tuproq ichida yashovchi
lichinkalarni yoʻq qilishga
qarating.
Buning uchun:
- Tuproqni haddan ziyod namlamang va yuzasini quritib turing.
- Tuproq yuzasini muntazam ravishda yumshating va tozalang.
Biologik vositalardan foydalaning:
-
Bacillus bakteriyasi
(lichinkalar yosh boʻlganda juda samarali)
-
Foydali nematodalar
(tuproq ichidagi lichinkalarni yoʻq qiladi)
-
Yirtqich kana va boshqa foydali hasharotlar
(kam sonli zararkunandalarga qarshi yaxshi yordam beradi).
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

🌽
Lalmi yerda makkajo‘xori uchun o‘g‘itlash tavsiyalari (1 gektar uchun)
Bu tavsiyalar o‘rtacha 6 tonna hosil olish uchun mo‘ljallangan.
1. Asosiy o‘g‘itlar:
•
Azotli o‘g‘it
– 120 kg
•
Fosforli o‘g‘it
– 90 kg (tuproqda yetarli bo‘lsa kamaytiriladi)
•
Kaliyli o‘g‘it
– 90 kg (tuproqda yetarli bo‘lsa kamaytiriladi)
2. Hosil ko‘payganda qo‘shiladi:
Agar 1 gektarda hosil 6 tonnadan oshsa, har ortiqcha 1 tonna uchun:
• Azot –
20 kg
• Fosfor –
7 kg
• Kaliy –
14 kg
3. O‘g‘itni berish tartibi:
• Azotli o‘g‘itning
1/3 qismini ekishdan oldin
berish kerak
• Qolgan qismini
makkajo‘xori 45–60 sm bo‘lganda
, qator oralariga sepib, chopib yoki sug‘orib berish mumkin
• Fosforli va kaliyli o‘g‘itlar
asosan ekish vaqtida yoki undan oldin
beriladi
4. Tuproq holatiga qarab:
• Fosfor juda kam bo‘lsa –
fosforli o‘g‘itni ikki barobar oshiring
• Kaliy juda ko‘p bo‘lsa –
kaliyli o‘g‘it bermang
• Tuproq nordon bo‘lsa –
dolomit ohak
solish kerak
5. Oldingi ekinga qarab azotni kamaytirish:
• Oldingi ekin
soya yoki yeryong‘oq
bo‘lsa –
azotni 20–40 kg/ga kamaytiring
• Oldingi ekin
beda yoki gullagan dukkakli
bo‘lsa –
azotni 80–100 kg/ga kamaytiring
6. Qo‘shimcha o‘g‘itlar (agar kerak bo‘lsa):
• Magniy –
25 kg/ga
• Rux –
3 kg/ga
• Oltingugurt –
10 kg/ga
Eslatma:
bu umumiy tavsiyalar. To‘g‘ri o‘g‘itlash uchun avval
tuproq tahlili
qildirish tavsiya etiladi.
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

🥕
Sabzi ekishdan oldin: To‘g‘ri o‘g‘it solish uchun tuproqni biling!
Agar siz sabzi ekmoqchi bo‘lsangiz, avvalo
tuproq tahlilini
qilib oling.
🔸
1. Azot (N) – barg va poya o‘sishi uchun
Tuproqdagi azot doimiy ehtiyoj hisoblanadi.
👉
Har 1 gektar yerga
100 dan 130 kg gacha azot
kerak.
Buning eng yaxshi usuli –
bo‘lib berish
:
– Yarmini ekishdan oldin,
– Qolgan qismini sabzi o‘sayotganida (masalan 3–4 hafta o‘tib).
🔸
2. Fosfor (P₂O₅) – ildiz va hosil uchun
Tuproqda fosfor kam bo‘lsa (masalan, <20 mg/kg):
👉
1 gektarga
200 kg gacha fosforli o‘g‘it
(masalan, superfosfat) soling.
Fosfor o‘rtacha bo‘lsa –
60 dan 90 kg gacha
,
Ko‘p bo‘lsa –
30 kg dan kam
, yoki umuman bermaslik mumkin.
🟡
Fosfor o‘g‘itini urug‘dan 5–7 sm yon va chuqurlikka solish tavsiya etiladi.
🔸
3. Kaliy (K₂O) – sabzining ta’mi va saqlanishi uchun
Agar tahlilda tuproqda kaliy kam bo‘lsa (masalan <100 mg/kg):
👉
1 gektarga
180–220 kg gacha kaliyli o‘g‘it
kerak.
O‘rtacha bo‘lsa –
60–110 kg
,
Kaliy ko‘p bo‘lsa –
20 kg dan kam yoki umuman kerak emas.
🟡
Kaliyni chuqur aralashtirib solish yaxshi natija beradi.
🔸
4. Qo‘shimcha elementlar ham muhim!
✅
Oltingugurt (S)
– har doim foydali:
10 kg/ga
✅
Bor (B)
– ildiz hosili uchun:
1 kg/ga
✅
Sink (Zn)
– past bo‘lsa:
5 kg/ga
✅
Magneziy (Mg)
– kam bo‘lsa:
25 kg/ga yoki dolomit ohak
🔸
5. Tuproq pH darajasi haqida:
Sabzi tuproqning kislotaligiga sezgir. Ideal pH:
6.0 – 6.5
.
Agar tuproq pH < 7 bo‘lsa – oltingugurt yoki alayuminiy sulfat qo'llab ishqoriylikni kamaytiring.
📌
ESDA TUTING!
Tuproqdagi har bir ozuqa moddasi sabzi hosiliga ta’sir qiladi. Tuproq tahlilsiz o‘g‘it solish – ko‘z yumib o‘q uzish bilan barobar.
📚
Manba: Clemson University Extension, USA – Carrot Fertilization Guid
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|

Tuproq pH muvozanati va yashirin fosfor muammosi
⚖️
🌾
🧪
Tuproqning pH darajasi
– bu o‘simliklar uchun fosfor (P)ning mavjudligini belgilovchi asosiy omillardan biridir.
❗️
Juda kislotali tuproqlarda (pH < 5.5)
fosfor temir (Fe) va alyuminiy (Al) bilan bog‘lanib, o‘simlik uchun yaroqsiz holga keladi.
❗️
Juda ishqoriy tuproqlarda (pH > 7.5)
esa fosfor kaltsiy (Ca) bilan birikib, yana o‘simlik foydalana olmaydigan shaklga o‘tadi.
📉
Natijada, siz tuproqqa fosforli o‘g‘it solsangiz ham, o‘simlik uni to‘liq o‘zlashtira olmaydi – bu esa hosildorlikni kamaytiradi.
✅
Eng yaxshi pH oraliği – 6.0 dan 7.0 gacha.
Bu sharoitda fosfor tuproqda erkinroq bo‘ladi va o‘simlik oson o‘zlashtira oladi.
🦠
Mikroorganizmlar yordam beradi:
Bakteriyalar
(masalan,
Bacillus, Pseudomonas)
tuproqda erimagan fosforni eritib beradi.
Mikoriza zamburug‘lari
o‘simlik ildizlariga yordam beradi, tuproqdan chuqurroq fosforni olib beradi.
Boshqa mikroblar
esa temir va alyuminiy bilan fosforning bog‘lanishini to‘xtatadi.
📊
Rasm izohi: Tuproq pH darajasiga qarab fosforning fiksatsiyasi
🟨
1.
Kislotali tuproqlar (pH 3–5):
Rasmning chap tomonida ko‘rsatilgan.
Bu yerda fosfor
temir (Fe)
va
alyuminiy (Al)
bilan bog‘lanib,
erimaydigan birikmalarga aylanadi
.
Bu holatda
o‘simlik fosfordan foydalana olmaydi
.
Natijada:
fosfor yo‘qoladi
, o‘g‘it behuda ketadi.
🟩
2.
Neytral tuproqlar (pH 6–7):
O‘rta qismda joylashgan.
Bu oraliqda
fosfor eng yaxshi erigan holatda
bo‘ladi.
O‘simliklar uchun eng qulay va samarali sharoit
.
Fosfor
temir, alyuminiy yoki kaltsiy bilan kamroq bog‘lanadi
.
🟦
3.
Ishqoriy tuproqlar (pH 8–9):
Rasmning o‘ng tarafida.
Bu hududda fosfor
kaltsiy (Ca)
bilan bog‘lanib,
erimaydigan shaklga o‘tadi
.
Yana o‘simlikka kerakli fosfor mavjud bo‘lmay qoladi.
Xulosa:
✅
Fosforning eng ko‘p o‘simlikka foydali bo‘lgan oraliği —
pH 6–7
.
❌
Juda kislotali (pH < 5.5) yoki juda ishqoriy (pH > 7.5) tuproqlarda fosfor
fiksatsiyalanadi va o‘simlik foydalana olmaydi
.
🧑‍🌾
Fermerlar uchun maslahat:
Tuproq pH darajasini tekshirtirib turing va kerak bo‘lsa uni korreksiyalang (masalan, ohak yoki organik moddalar bilan).
AGROLABORATORIYA-ILM BILAN
©️
Shovkat_Xoldorov
Bizni
ijtimoiy tarmoqlarda kuzating
👇
💬
Telegram|
💬
Facebook|
📷
Instagram|
📺
Youtobe|