Lingvist Iroda Azimova

БОРСАН
Иллат ботқоғига ботиб чарчадим,
Пушмон шаробини тотиб чарчадим.
Тўйдим Сенсизликка чорлар йўллардан,
Ўзимни дунёга сотиб чарчадим.
Сени Сенсизлардан излаганим рост,
Мункир туйғулар-ла бўзлаганим рост.
Нима қилсам қилдим, не бўлсам бўлдим,
Вале Сендан умид узмаганим рост.
Ботил ақидани бузмоқ истадим,
Сенга элтар сўзлар ёзмоқ истадим.
Иблис нағма қилиб йўлимни тўсди,
Гоҳ ночор ақлдан озмоқ истадим...
Телба ҳолим кўриб малаклар қочди,
Йўқлик саҳросида хаёлим учди.
Шайтонга ҳай бердим, Дўстга қўл бердим,
Яна Иймон дилга дарича очди.
Ҳар неъматда борсан, ҳар жонда борсан,
Заминда, ҳавода, осмонда борсан.
Нуринг-ла тўлмишдир жами оламлар,
Орзуларда борсан, армонда борсан.
Менда ҳам бормисан?!
Менда ҳам борсан!
©
Беҳзод Фазлиддин
@Behzod_Fazliddin

Ўқитувчи қўрқуви ёки бузуқ тизим: мактабларда мажбурий меҳнат тўхтамаётганига сабаб нима? — Fikr vaqti
«Меҳнат таътилидаман, лекин мактаб таъмири билан юрибман: пол тозалаяпман, девор оқлаяпман, бетон қорияпман, ер ағдаряпман, ўт ўряпман...» Сўнгги вақтларда ижтимоий тармоқларда мактаб ўқитувчиларининг шу ва шунга ўхшаш мурожаатлари ҳаддан ташқари кўпайиб кетди.
Хўш, ўқитувчилар меҳнат таътили ёки ўз ишини қўйиб, нега бошқалар қилиши керак бўлган юмушларни бажармоқда? Нега улар ҳамон жамиятнинг энг ҳимоясиз, чорасиз қатлами сифатида қоляпти? Нега ўқитувчиларни ҳатто конституция ҳам ҳимоя қилолмаяпти? Ва ниҳоят, матбуотда кунда-кунора чиқиб турган ўнлаб мажбурий меҳнат ҳолатлари жазосиз қолишига ким, қайси тузилма жавоб бериши керак?
Навбатдаги дастуримиз ўқитувчиларни қийнаётган шу ва бошқа саволлар, муаммолар таҳлилига бағишланди. Дастур давомида шунингдек, чет тили ўқитувчиларидан талаб қилинаётган хорижий тил сертификати атрофидаги баҳсли вазият ҳақида ҳам гаплашдик.
Дастур меҳмонлари – таълим масалалари таҳлилчилари Маҳмуджон Йўлдошев, Ирода Азимова ва Комил Жалилов бўлди.
Видеони Youtubeʼда томоша қилинг:
👉
https://youtu.be/XlyRGDk-tA0
@haqiqatdailyos

Mana shuning uchun ham og‘zaki nutqda ham iloji boricha o‘zbekcha so‘zlarga o‘tish kerak. Ha, vaqtida bu so‘zlar nutqimizga kirdi va hozirgacha yashayapti.
Ammo maktabda, OAVda bu jihozlarning o‘zbekchasini faol qo‘llash bilan ommalashtirishga erishish mumkin.
Bu eʼlonni yozgan odamni muhokama qilib, savodsizlikda ayblamayman. U bir tilning egasi sifatida jonli nutqdagi so‘zlarni eshitilishi bo‘yicha yozib chiqqan. Bunga u to‘la haqli. Undan tashqari, har qanday o‘zbek bu eʼlonni o‘qirkan, gap nimadaligini bir oz qiynalib bo‘lsa-da, tushunadi, demak, til o‘z vazifasini baribir bajaryapti.
Eʼlonning qiziq joyi ruscha so‘zlarning o‘zbek tili fonotaktik qonuniyatlariga bo‘ysundirilganidir. Masalan, so‘z boshida ikkita ketma-ket undosh orasiga unli qo‘shilishi, til orqa undoshlari k va x o‘rtasida u tovushi emas, o‘ tovushining ishlatilishi. Ayniqsa, mYagkiy emas, mEyaxki deb, y-ning o‘rniga e ishlatilganini sevdim. Menimcha, hamma o‘zbek bu so‘zni shunaqa talaffuz qiladi. Diqqat! Hech kim bu bilan savodsizlashib qolmaydi! Rus tili boshqa til! Undan kirgan so‘zlarni o‘z tilimizning tovush qonuniyatlariga moslashtirishimiz TABIIY va TO‘G‘RI!
@psixolingvist

#takror
Bugun shu masala o‘ylantiryapti. O‘zimda rag‘bat hosil qilish uchun bir yarim yil oldingi postimni ulashib qo‘yyapman.
#professorningkundaligi
Fan dasturlarini tayyorlashda doimiy qiynaladigan masalam o‘zim o‘rgangan ilmiy tafakkurni mahalliy ta'lim kontekstiga moslashtirish.
Bunda bolalarning tayyorgarlik darajasi, mavjud adabiyotlar meni cheklayveradi, cheklayveradi...
Universitetda uch yil ishlagandan keyin yozgan maqolam bilan Yevropa magistraturasini endi tugatgan paytimda yozgan maqolalarimni solishtirganda "saviyam ancha tushib ketibdi" deb xulosa qilgandim.
Yevropada o‘rgangan bilimimni ham, o‘qitish usulini ham qo‘llab ko‘rganman o‘zimizda. Samarasi men kutganday bo‘lmagan.
Birinchidan, har qanday bilim kontekstdan tashqari o‘zi mustaqil mavjud bo‘lolmaydi.
Fanni olib kirgan bilan, u fanni yuzaga keltirgan ijtimoiy-iqtisodiy-siyosiy-ta'limiy kontekstni olib kirib bo‘lmaydi.
Ikkinchidan, bizda ta'lim ko‘proq faktlarni yodlashga qaratilgan.
Uchinchidan, jamiyat sifatida mifologik dunyoqarash vakilimiz. Hamma hodisalarni g‘ayritabiiy hodisalar bilan izohlashga intilamiz.
To‘rtinchidan, oliy ta'limning xarakter-xususiyati.
Beshinchidan, talabalarning o‘qishga munosabati.
Ammo mavjud to‘siqlarga qaramasdan maqsadga erishishga intilishimiz zarur. To‘siqlarni ko‘rish, ularning mohiyatini tushunish oxir-oqibat maqsadga yetishda samarali yo‘l topishimizga xizmat qiladi.
Umuman olganda, ta'limning mohiyati o‘zi shu... chegaralar ichiga chegaradan tashqaridagilarni obkira olish, ya'ni bolaga avval ma'lum bo‘lmagan narsani unga ma'lum bo‘lgan narsaga bog‘lab anglatish...
Aynan shu bog‘lanishni o‘rnata olish kuch va mehnat talab qiladi.
@psixolingvist

Kecha "Ivan Vasilyevich o‘z kasbini o‘zgartiradi" filmidagi bir epizod eʼtiborimni tortdi.
Eslasangiz, shoh Ivan Grozniy Shurikning kvartirasiga endi tushib qolgan vaqtida telefon jiringlaydi. Shurik go‘shakni ko‘tarib "Men bandman, keyinroq telefon qiling" ruschada: я занят, позвоните попозже, deydi.
Keyinroq Ivan Grozniy Shurikning kvartirasida yolg‘iz qolganida telefon jiringlaganda Shurikning harakati (yaʼni go‘shakni ko‘tarib, qulog‘iga tutish) va so‘zlarini aynan takrorlaydi, deb o‘ylagandim. Unaqa emas ekan. Ruschasida aynan takrorlagan. O‘zbekchada esa Ivan Grozniy "Vaqtim yo‘q, keyinroq qo‘ng‘iroq qiling" deydi. Boshqa so‘zlar ishlatilgani bilan maʼno bir xil bo‘lgani uchun men aynan takrorlagan deb qabul qilganman.
Ammo tarjimonlar bu yerda maʼnoni saqlab, shaklni o‘zgartirib jiddiy xatoga yo‘l qo‘ygan.
Ruschasida yaʼni originalida jumlani aynan takrorlash bilan inson ongining til bilan qanday ishlashiga oid muhim haqiqat ifodalangan.
Kino Bulgakovning asariga asoslangan, shundan kelib chiqib, bu Bulgakovning daholigidan deb bilaman. Ivan Vasilyevich o‘tmishdan kelib qolgan odam sifatida telefon nima, u inson hayotida qanday vazifani bajaradi, bilmaydi. U guvoh bo‘lgan yagona holat: Shurikning go‘shakni ko‘tarib aytgan gapi.
Maʼno tushunilmaganda shakl birlamchi bo‘ladi. Ivan Grozniy mutlaqo tushunmasdan Shurikning harakati va gapini aynan takrorlaydi.
Biz ham bizga nomaʼlum va notanish vaziyatlarda o‘zimizni xuddi shunday tutamiz.
Afsuski, o‘zbekchaga tarjima qilinayotganda bu nozik jihatga eʼtibor berishmagan ekan.
O‘zim genial deb hisoblagan tarjima va dublyajdan xato topganimga juda ham afsusdaman.
@psixolingvist

Yaqinda Xivadagi qovun sayliga Jony kelgani haqida eshitgan bo‘lsangiz kerak. Gap mening Jonyga muxlisligim haqida emas, hatto Jony haqida ham emas. O‘sha  Jony yangi chiqargan "Uchaman" degan qo‘shig‘iga fleshmob qilib, qog‘ozdan yasalgan qushlarni uchirdi. O‘sha konsertni montaj qilgan yosh mutaxassis yigit bu haqida instagramiga video qo‘yibdi.
Gap shundaki, u o‘sha qog‘ozdan yasalgan qushni "qog‘oz telegramchalar" deb ishlatgan.
Aslida, telegram ijtimoiy tarmog‘ining belgisi o‘sha biz bolaligimizda yasagan qog‘oz qushdan olingan. Yoki u yigit bunaqa qush yasamagan, yoki yasagan bo‘lsa ham, "qog‘oz qush"ni odamlar tushunmaydiyov degan yondashuvda, telegramni hamma yuz foiz bilishiga komil ishonch bilan shunaqa ishlatgan.
Mana sizga tilning zamon bilan o‘zgarib borishiga bir misol.
Siz bolaligingizda bu qushni nima derdingiz?
P. S. Rasm
http://listo4ek.ru/origami/technique/plane.html
shu yerdan olindi.
@psixolingvist

Shoirlar ham ishsiz qoladi, shekilli :) Manba

Shoirlar ham ishsiz qoladi, shekilli :)
Manba

#davlattili Mirzo Ulug'bek tumanida joylashgan M-clinic xususiy shifoxonasiga MRT qildirgani onamni olib bordik. Qabulxonadagi qiz ruschalaganiga o'zbekcha javob qaytardik. U o'zbekcha bilmasligini aytdi va ruscha gapirishimizni so'radi. Biz nega Davlat…

#davlattili
Mirzo Ulug'bek tumanida joylashgan M-clinic xususiy shifoxonasiga MRT qildirgani onamni olib bordik.
Qabulxonadagi qiz ruschalaganiga o'zbekcha javob qaytardik. U o'zbekcha bilmasligini aytdi va ruscha gapirishimizni so'radi. Biz nega Davlat tilida gaplashadigan odam yo'qligini so'raganimizda ikkinchisi kelib:
- Biz xususiy klinikamiz, biz majbur emasmiz (Мы частная клиника, мы не обязаны знать узбекский) dedi. Nahotki ruscha bilmaysizlar? deb achinib ham qo'ydi.
Davlat tili haqidagi hujjatlarimiz-u ona tili haqidagi she'r-u dostonlarimiz bari bekor agar o'z yurtimda bemalol o'z ona tilimda tillasha olmasam.
Shunday katta hududni egallab shifoxona qursang-u, ichini uskunalar bilan to'ldirsang-u, o'zbek tilini biladigan bitta odamni qabulxonaga qo'yib qo'ya olmasang..
Xullas, jahlim chiqdi. Toshkent shahri haddan tashqari ruslashgan. Ikki yil qizimga o'zbekcha xususiy maktab qidirib sarson bo'lgan edim.
Yunusoboddagi Vosiq maktabi o'zbek sinfga talab yo'q, bo'lmasa ochardik, dedi. Keyin yanan 2-3tasi shunaqa dedi.
Faqat oktyabr oyida eslanadigan tilimdan o'rgilay.
@suvaydo