BOLAJON PARVARISHI

Bolalarda bo'y va vazn normalari
Manba: Doctor Ziyod
Kanalga ulanish
👉
@Pediatric_uz
Telegram
|
Instagram
|
Facebook
|
YouTube

📕
Adem Gunesh,
«Jazosiz tarbiya»
— Insonning umri bo‘yi energiya manbai bo‘ladigan bolalik yillari nega bu qadar muhim?
— Bolaning temperamentini buzmasdan o‘zini anglay olishi nimani anglatadi?
— Shaxs rivojlanishida sezgilarning, tuyg‘ular va xatti-harakatlarning o‘rni qanday?
— Jazo bolaning o‘z-o‘zini anglashiga qanday taʼsir ko‘rsatadi? Nega va qanday qilib jazosiz taʼlim?!
🧶
Siz ham qachondir shu kabi savollar tug'ilgandir, ehtimol.
Ushbu kitobda yuqoridagi savollarga javob topib, farzandingizni sog'lom, shaxs o'laroq voyaga yetkazishda kerakli bilimlarni o'rganasiz. O'qish jarayonida shikastlanishdan ko‘ra, tuzalish qiyinroq ekanini tushuna borasiz.
Muqova:
yumshoq
Sahifa:
272 bet
Narxi:
45 000 so‘m
📍
O‘zbekiston bo‘ylab yetkazib beriladi.
📲
Buyurtma uchun:
@Bola_Books
Kanalga ulanish:
👉
@Bolajonbooks

❓
Yosh bolalar ko'p savol berishadi. Bu savollarga javob berish shartmi?
🔹
4-6 yoshdagi bolalar juda ko'p savol beradilar. Baʼzida haddan ortiq savol berganidan beʼzor bo'lib ketamiz. Ammo bu xato! Farzand qachon savol bersa ham, unga doimo javob berishingiz shartdir!
🔹
Bolakay o'z savollariga bir necha marotaba javob olmasa, u savol berishni to'xtatdi. U sizdan zerikadi. U siz bilan muloqot qilishni xohlamay qolishi ham mumkin.
🔹
Savol berishni to'xtatgan bola o'zicha ish qilishga o'tadi yaʼni u o'z bilganicha ish qiladi. Tabiiy-ki yosh bolaning aqli ko'p narsaga etmaydi. Bu bilan u xato ish qilishi mumkin.
🔹
Shuning uchun bola bilan doimiy, iloji boricha har qanday vaziyatda aloqada bo'lishga harakat qiling.
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_parvarishi
Kanalga ulanish:
👉
@Bolajonbooks

🌼
SOG‘IB OLINGAN SUTNI TO‘G‘RI SAQLASH — CHAQQALOQ SALOMATLIGINING MUHIM QISMI
🌼
Ona suti — chaqalog‘ingiz uchun eng qimmat ne’mat. Uni to‘g‘ri saqlash esa sifatini, foydali moddalari va xavfsizligini saqlab qoladi. Quyida siz uchun eng muhim qoidalarni jamladik.
💛
🍼
Sutni qaysi idishlarda saqlash kerak?
Maxsus steril paketlar,
Shisha yoki plastikdan yasalgan, qopqog‘i mahkam yopiladigan idishlar.
Idishni to‘ldirganda biroz joy qoldiring (muzlaganda kengayadi).
🌡
HARORATGA QARAB SAQLASH MUDDATLARI
🔹
Xona haroratida (25°C gacha):
— 6 soatgacha saqlash mumkin.
— Lekin xona issiq bo‘lsa, 4 soat ichida ishlatish tavsiya etiladi.
🔹
Muzlatkichda (+4°C):
— 2–4 kungacha yangiligini saqlaydi.
— Eshik qismida emas, ichkarida saqlang (harorat barqarorroq bo‘ladi).
🔹
Muzlatkichning muzlatgich bo‘limida (-18°C):
— 3–6 oy davomida saqlash mumkin.
— Lekin qancha tez ishlatilsa, shuncha yaxshi.
🔹
Ichiga muz yig‘iladigan chuqur muzlatkich (-20°C):
— 6–12 oy davomida saqlansa bo‘ladi.
🔄
Sutni eritishda nimalarga e’tibor berish kerak?
Sovuq muzlatkich bo‘limiga qo‘yib asta eriting.
Iliq suvga idishni qo‘yib isitish mumkin.
❗
Hech qachon qaynatmang, mikroto‘lqinli pechda eritmang — foydali moddalari buziladi.
🚫
Eritilgan sutni qayta muzlatish mumkin emas!
Eritilgan sutni 24 soat ichida ishlatish kerak.
💛
Qisqa eslatma:
Har bir idishga sog‘ilgan sana va vaqtni yozib qo‘ying.
Avval eskiroq turgan sutni ishlating.
Sutning hidi yoki rangi o‘zgargan bo‘lsa, chaqaloqqa bermang.
🍼
Sutni to'g'ri saqlash — chaqalog‘ingiz sog‘lig‘i uchun eng to‘g‘ri tanlov!
Savollaringiz bo‘lsa, izohlarda qoldiring.
💛
🌿
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

Farzanddan shirin narsa bo‘lmasa kerak ONA UCHUN!!!
Jajji shirintoylarimizni olloh panohida asrasin
❤️
Saqlab oling va yaqinlarga ham ulashing!
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

🦋
YOGURT — BOLAJONINGIZGA QACHONDAN MUMKIN?
✨
Har bir ona bilishi kerak bo‘lgan eng muhim ma’lumotlar
✨
🍼
✔️
7–8 OYLIK BOLADAN BOSHLAB YOGURT BERISH MUMKIN!
Pediatrlar tavsiyasi bo‘yicha fermentlangan sut mahsulotlari (qatiq, yogurt, tvorog) 6–8 oy oralig‘ida asta-sekin kiritiladi.
👉
Yogurt — hazmi eng yengil bo‘lgan, ichak uchun foydali mahsulot!
🌸
YOGURT NIMA UCHUN FOYDALI?
🌿
Probiotik manbai — ichak mikroflorasini sog‘lomlashtiradi
🌿
Hazmi oson — oshqozonni qiynamaydi
🌿
Kalsiy + oqsil — suyaklar va tishlar uchun ajoyib qo‘shimcha
🌿
Immunitetni mustahkamlaydi
🌿
Alergiya xavfi past
🍶
QANDAY YOGURT TANLASH KERAK?
✔️
Eng xavfsiz variantlar:
oddiy, tabiiy yogurt (shakarsiz)
bolalar uchun mo‘ljallangan yogurtlar
uyda qilingan yogurt
❌
MUTLAQO MUMKIN EMAS:
“Fruktoviy”, rangli va shirin yogurtlar
qo‘shimcha moddalari ko‘p bo‘lganlari
nordonligi kuchli yogurt
ichimlik-yogurtlar (ko‘p shakar + qo‘shimcha)
🥄
QANDAY BERISH KERAK?
🍼
1-kun: 1–2 choy qoshiq
🍼
2–3 kun: 20–30 ml
🍼
Bola yaxshi qabul qilsa — 50–80 ml gacha
👉
Yogurt hech qachon asosiy ovqat emas, qo‘shimcha ravishda beriladi.
⏰
QACHON BERISH ENG TO‘G‘RI?
🍽️
tushlik va kechki ovqat oralig‘ida
🍽️
iliq holatda — sovuq bo‘lmasin
🍽️
meva pyuresi bilan aralashtirib berish mumkin
⚠️
QACHON YOQMAYDI YOGURT?
❗
ich ketayotgan bo‘lsa
❗
virusli kasallikda
❗
laktaza yetishmovchiligi tashxisi bo‘lsa
❗
bola shirin ovqatga allergiyaga moyil bo‘lsa
💛
XULOSA:
Yogurt — 7–8 oylikdan boshlab bolaga xavfsiz va foydali!
Faqat:
✔️
tabiiy
✔️
iliq
✔️
oz-ozdan
✔️
tananing reaksiyasini kuzatgan holda
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

🦋
8 OYLIK BOLAGA QATIQ MUMKINMI?
✨
Onajonlar orasida eng ko‘p beriladigan savollardan biri — qatiq oshqozonni og‘ritmaydimi?
✨
🍼
✔️
HA, 8 oylik bola qatiq iste’mol qilishi mumkin.
Lekin to‘g‘ri turdagi qatiq va to‘g‘ri miqdor bo‘lishi shart.
🌸
QATIQQA NIMA UCHUN RUXSAT BERILADI?
🌿
Qatiq probiotik manbai — ichakni yaxshilaydi
🌿
Yengil hazm bo‘ladi — bola oshqozoniga “og‘ir” emas
🌿
Kaltsiyning ajoyib manbai — suyak va tishga foydali
🌿
Immunitetni mustahkamlaydi
8–9 oy oralig‘i — pediatrlar tavsiya qiladigan eng to‘g‘ri yosh.
⚠️
“Emgan vaqtiga sut qotib, oshqozoni og‘rib qoladi” degan gap to‘g‘rimi?
❌
YO‘Q, bu ilmiy asosga ega emas.
Ona suti ichakda odatiy tarzda hazm bo‘ladi. Qatiq esa — fermentlangan mahsulot bo‘lgani uchun aksincha hazmni yengillashtiradi, og‘riq qilmaydi.
📌
Faqat noto‘g‘ri tanlangan qatiq yoki ko‘p miqdor — gaz, shish yoki ich buzilishiga olib kelishi mumkin.
🍶
QANDAY QATIQ BERISH MUMKIN?
✔️
Eng xavfsiz turlari:
uy sharoitida tayyorlangan tabiiy qatiq
bolalar uchun mo‘ljallangan maxsus qatiqlar
shakar, bo‘yoq, ta’m kuchaytirgichsiz qatiq
❌
NIMA MUMKIN EMAS?
“Fruktoviy”, shirinlashtirilgan qatiqlar
qo‘shimcha moddalari ko‘p bo‘lgan qatiqlar
juda nordon qatiq
🧀
MIQDORI QANCHA BO‘LISHI KERAK?
🍼
Kuniga 40–60 ml — boshlang‘ich miqdor
🍼
Bola yaxshi ko‘tarayotgan bo‘lsa — 80–100 ml gacha
📌
Qatiq — asosiy ovqat emas. Bu qo‘shimcha, foydali mahsulot.
🥄
Qatiqni qanday berish eng to‘g‘ri?
🍽️
tushlik yoki kechki ovqatdan keyin
🍽️
o‘ziga yoki meva pyuresi bilan aralashtirib
🍽️
iliq holatda (juda sovuq bo‘lmasin)
🌞
Qachon qatiq berish mumkin emas?
❗
diareya bo‘lsa
❗
virusli kasallikda
❗
laktaz yetishmovchiligi bo‘lsa (pediatr tashxisi bilan)
❗
bola yangi mahsulotlarga keskin reaksiya bersa
💛
XULOSA
:
8 oylik bolaga qatiq berish MUMKIN VA FOYDALI!
Faqat:
✔️
tabiiy qatiq
✔️
oz-ozdan
✔️
kunning to‘g‘ri vaqtida
✔️
bola tanasi qanday ko‘tarayotganini kuzatgan holda
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

🦋
9 OYLIK BOLADA TISH CHIQMASA — NORMALMI?
✨
Xavotirlanmang! Ko‘pchilik bolalarda tish chiqishi biroz kechikishi tabiiy hol.
✨
👶
🦷
Tishlarning ilk chiqish muddati:
4–7 oy – o‘rtacha yosh
8–12 oy – kech chiqadiganlar
9 oylikda tish chiqmagan bo‘lsa hich qanday patologiya belgisiga kirmaydi!
Bu genetika, ovqatlanish, organizmning shaxsiy rivoji bilan bog‘liq.
💡
Sizni xotirjam qiladigan asosiy faktlar:
🌟
1. O'g'il bolalarda tish kech chiqishi ko‘proq uchraydi
Shuning uchun shoshilishga hojat yo‘q.
🌟
2. Tish chiqarish — individual jarayon
Bir bola 4 oyda chiqarsa, boshqasi 12 oyda chiqadi — ikkalasi ham normal.
🧐
Qachon xavotirlanish kerak?
❗
12–13 oyga kelib ham bironta tish chiqmasa
❗
Bola umuman qattiq ovqat yemasa
❗
Tomog‘iga qaraganda tish go‘shtlari juda qattiq yoki notekis bo‘lsa
❗
Jiddiy D vitamini yetishmovchiligi belgilari bo‘lsa
Bu holatlarda pediatr bilan maslahatlashish kifoya.
🍌
Tish chiqishini osonlashtiruvchi uy sharoitidagi usullar:
🧊
1. Sovutilgan tishlanma (prokusivalka)
Bolaning og‘zini tinchlantiradi, shishishni kamaytiradi.
🍎
2. Sovutilgan olma bo‘lagi (bog‘cha usuli)
Faqat onaning nazorati ostida, katta bo‘lak bo‘lmasin.
💆
3. Yengil milk massaji
Qo‘l toza
Yumshoq aylana harakat
Kuniga 1–2 marta
🌞
4. D vitamini me’yorda bo‘lishi shart
Kechikkan tishda eng asosiy sabab — D vitamini yetishmovchiligi bo‘lishi mumkin.
✨
ONAJONLAR UCHUN TINCHLIK FAKTI:
📌
Dunyodagi bolalarning 10–15% da birinchi tish 10–12 oyda chiqadi.
📌
Bu bola rivojiga, vazniga yoki sog‘ligiga ta’sir qilmaydi.
📌
9 oylikda tish chiqmagan bola — 100% normal rivojlanayotgan bo‘lishi mumkin.
💛
Eng to‘g‘ri yo‘l nima?
Sut va qatiq istemoli — davom etsin
Qo‘shimcha ovqatlar — muntazam
D vitamini — me’yorda
Kuzatish — davom etadi
12 oygacha hech qanday xavf belgisi yo‘q
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

🌼
6 OYLIK BOLAJON UCHUN HAFTALIK OVQAT REJASI
✨
Onajonlar uchun eng sodda, eng xavfsiz va eng foydali qo‘llanma!
✨
6 oylik bola faqat ko‘krak suti/aralashma + qo‘shimcha ovqatlarni asta-sekin boshlaydi. Har bir yangi taom 3–5 kun kuzatuv bilan beriladi.
🗓
DUSHANBA – 1-KUN
🥄
Grechka bo‘tqasi (1–2 choy qoshiqdan boshlanadi)
Faqat suvda
Tuz, shakar yo‘q
Qalinligi — suyuq bo‘ladi
🍼
Keyin ko‘krak suti/aralashma
🗓
SESHANBA – 2-KUN
🥣
Suli bo‘tqasi
2–3 qoshiq
Suyuq, silliq konsistensiya
Hech nima qo‘shilmaydi
🍼
Kunning qolgan vaqtida — ko‘krak suti/aralashma
🗓
CHORSHANBA – 3-KUN
🥕
Sabzi pyuresi
1–2 choy qoshiq
Birinchi sabzavot sifatida eng yumshoq ta’sir qiladi
3 kun kuzatish mumkin
🗓
PAYSHANBA – 4-KUN
🥔
Kartoshka + sabzi pyuresi
Kartoshka – 1 osh qoshiq
Sabzi – 1 choy.qoshiq
Mayda ezilgan, tuzsiz, yog‘siz
🍼
Ovqatdan keyin sut beriladi.
🗓
JUMA – 5-KUN
🍎
Olma pyuresi
1–2 qoshiq
Gazak sifatida tushdan keyin beriladi
Allergiya kuzatiladi
🗓
SHANBA – 6-KUN
🥣
Guruch bo‘tqasi
Juda suyuq bo‘lishi kerak
🍼
Yana sut taklif qilinadi.
🗓
YAKSHANBA – 7-KUN
🍌
Bananni ozgina tatib ko‘rish
Faqat yarim choy qoshiq!
Juda to‘yimli, vazn yig‘ishga yordam beradi
Juda ko‘p berilmaydi
🌟
6 OYLIK BOLALAR UCHUN MUHIM QOIDALAR
🌟
✨
Har yangi taom ertalab beriladi
✨
3–5 kun davomida bolani kuzating
✨
Tuz, shakar, yog‘, sut qo‘shilmaydi
✨
Avval ovqat ➝ keyin sut
✨
Kuniga faqat 1 ta yangi mahsulot
💛
Onajonlar uchun eslatma:
6 oylik bolalar uchun asosiy oziq — ko‘krak suti yoki aralashma.
Qo‘shimcha ovqat — faqat tanishtirish uchun.
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi

🍼
8 oylik bolada vazn kam bo‘lishining asosiy sabablar:
1️⃣
Ovqat yetarli kaloriyali bo‘lmasligi
✅
Bu yoshda faqat aralashma yoki ko‘krak suti yetmaydi. Qo‘shimcha ovqat shart.
2️⃣
Ovqatning sifati past — ko‘proq suvli taomlar
📍
Suyuq bo‘tqa, sho‘rva — qornini to‘ldiradi, lekin vazn oshirmaydi.
3️⃣
Ichak–oshqozon muammolari yoki temir tanqisligi
📍
Ishtaha past bo‘lsa, sababi shu bo‘lishi mumkin.
4️⃣
Uyqu yetishmasligi
📍
Uyqu ham vazn yig‘ishga bevosita ta’sir qiladi.
🍽
8 oylik bola VAZN OLISHI uchun asosiy ovqatlar:
🥣
1. Qalin bo‘tqa (grechka, suli, guruch)
💚
Sut qo‘shilmagan holda, lekin qalin holatda
💚
Ichiga 1 choy qoshiq saryog‘ qo‘shish mumkin
🥔
2. Kartoshka + sabzi + go‘sht pyuresi
🤎
Go‘sht: mol, kurka yoki quyon
Haftasiga 5–6 marta shart
🥑
3. Yog‘li mahsulotlar
🩵
Vazn uchun juda muhim:
🔰
1 choy qoshiq zaytun yog‘i yoki o‘simlik yog‘i
🔰
Saryog‘dan ham foydalanish mumkin
🍌
4. Mevali pyurelar:
Bananni albatta qo‘shing — vazn yig‘ishga juda yaxshi ta’sir qiladi.
🥚
5. Tuxum sarig‘i
Haftasiga 3–4 marta yarim sarig‘dan boshlash.
🍼
Ko‘krak suti / Aralashma
Qo‘shimcha ovqat ko‘paygan bo‘lsa ham, 8 oyda bola kuniga:
6–7 marta ko‘krak suti yoki
Aralashma ichishi kerak (kuniga kamida 600–700 ml)
💡
Uy sharoitida vazn oshirish uchun PRO usullar:
✔
Ovqatni qalin qiling
✔
Har qabulga yog‘ qo‘shing (saryog‘ ½ ch.q)
✔
Suyuq ovqatni kamaytiring
✔
Har kuni go‘sht (20–30 g)
✔
Banana + grechka ajoyib kombinatsiya
✔
Kechasi yaxshi uxlasin — vazn kechasi ko‘proq o‘sadi
❗
Qachon pediatr ko‘rigiga murojaat qilish kerak?
❕
1 oy davomida umuman vazn olmayotgan bo‘lsa
❕
Ovqatga qiziqishi yomon bo‘lsa
❕
Suyuqlik kam ichsa
❕
Ich ketishi yoki ich qotishi bo‘lsa
Kanalga ulanish
👉
@Bolajon_Parvarishi