Panda Books

Markaziy Osiyodagi tarjima yuksalishi
O‘nlab yillar davomida mintaqa jahon adabiyotini asosan rus tilidagi nashrlar orqali o‘rganib keldi. Biroq, so‘nggi besh yil ichida sezilarli o‘zgarish ro‘y berdi: jahon bestsellerlarini bevosita ingliz, turk va koreys tillaridan milliy tillarga tarjima qilishga intilish kuchaydi. Men oxirgi 5 yillikda nechta nomdagi kitob mahalliy tillarga tarjima qilinganiga qiziqqandim, ammo ochiq va yagona ishonchli manbalar bo'lmagani bu ishni juda mushukullashtirdi.
Qozog‘iston.
Bu yerda davlat tomonidan moliyalashtiriladigan tarjimalardan ko'ra xususiy sektor faolroq. "Steppe & World" va "Mazmundama" kabi nashriyotlar davlat grantlarini kutib o‘tirmay, daromadli franshizalar (masalan, "Garri Potter", "Wimpy Kid kundaligi") va biznes adabiyotlari ("Sapiens", "Atomic Habits") uchun xalqaro huquqlarni o‘zlari sotib olmoqda. Ma'lumotlarga ko'ra, so‘nggi 5 yilda tahminan 400-500 dan ortiq tijorat kitoblari chop etilgan. Rus tili orqali emas, balki to‘g‘ridan-to‘g‘ri ingliz tilidan qozoq tiliga tarjima qilish yo‘lga qo‘yildi. Ammo bozorda hamon "Meloman", "Marwin" kabi yirik kitob do‘konlaridagi arzonroq va kengroq tarqalgan rus kitoblari ustun.
Qirg‘iziston
.
Aholisi va iqtisodiyoti O‘zbekistonnikidan kichik bo‘lishiga qaramay, mustaqil nashriyot "Bugupress" "Garri Potter" va boshqa yirik G‘arb asarlariga bo‘lgan huquqlarni erta qo‘lga kiritishga erishgan. Mamlakat, shuningdek, xalqaro donor yordami (USAID) hisobiga bolalar savodxonligi uchun katta hajmda materiallar yaratmoqda. O'tgan yillarda tahminan 50-70 ta tijorat kitobi; donorlar tomonidan moliyalashtiriladigan 1500 dan ortiq bolalar kitoblari chop etildi. Tijorat bozori juda kichik. Bir nechta mashhur kitoblardan tashqari, professional tarjimonlarni ta’minlash uchun yetarli talab yo‘q, bu esa sohani zaiflashtiradi.
Tojikiston
dagi tarjima ishlari "Nashriyot va matbaa ishini rivojlantirish davlat dasturi (2022-2026)" doirasida amalga oshirilmoqda. Yana "Adib" nashriyoti jahon klassiklari (Tolstoy, Shekspir, Xeminguey) asarlarini arzon narxlarda chop etishni ta’minlaydi. 100-200 nomdagi kitoblar (asosan klassik asarlar va darsliklar) chop etilmoqda. Zamonaviy G‘arb ommabop madaniyatining (fantastika, ilmiy fantastika, zamonaviy trillerlar) qonuniy tarjimasi deyarli yo‘q. Bu janrlarni yoqtiruvchi kitobxonlar ularni hamon rus tilida sotib olishadi. Xususiy nashriyot sektori tavakkalchilikdan qochadi va qimmat xorijiy huquqlarni sotib olish uchun yetarli mablag‘ga ega emas.
Turkmaniston.
Ma'lumot topish eng mushkul davlat. Tabiiyki, u yerda milliy mafkuraga kuchli e’tibor qaratilgan. Davlat o‘z rahbarlari asarlarini dunyoga muvaffaqiyatli tarjima qilmoqda (rasmiy manbalar shunday deyapti
😉
) Jiddiy aytilganda shu paytgacha tahminan 50 ta xorijiy kitob (asosan ta’limiy) chop etilgan. Kitoblar qat’iy amaliy yoki mafkuraviy maqsadlarga xizmat qiladi.
Agar turkman fuqarosi Stiv Jobsning tarjimai holini yoki zamonaviy Amerika romanini o‘qishni istasa, buni o‘z ona tilida topa olmaydi. Tarjima sektori deyarli faqat maktab darsliklari va texnik qo‘llanmalar bilan cheklangan.
O‘zbekistonchi?
Bizda davlatning faol investitsiyalari va rivojlanayotgan xususiy tadbirkorlikdan iborat gibrid model shakllangan. Hukumat bozor sust bo‘lgan joyda harakatga kirishib, ekotizimga ilmiy va adabiy ma’lumotlarni majburiy ravishda kiritish uchun "1000 kitob" kabi loyihalarni ishga tushirdi. Shu bilan birga, Asaxiy Books singari xususiy nashriyotlar tomonidan tarjima qilinayotgan biznes va shaxsiy rivojlanish bo'yicha adabiyotlarni ham e'tirof etish lozim.
Biroq davlat loyihalarining byurokratik jarayonlari ishlab chiqarishni sekinlashtirishi mumkin. Ko‘pincha tarjima loyihasining e’lon qilinishi (masalan, "1000 ta kitobni tarjima qilamiz") va kitoblarning do‘konlarga yetib borishi o‘rtasida vaqt farqi mavjud. 500 dan ortiq xususiy nashrlar; 1000 ta rejalashtirilgan davlat nashrlari (hozircha 50 tasi chop etilgan) bozorni ancha faollashtirdi.
@panda_books

​​
Robin Gud - birinchi urbanist yoki divergent?
Men hozir bir vaqtlar Robin Gud yashagan Nottinghamdan poyezdda 20 daqiqalik joyda yashayman. Bu qahramon haqida bilasiz, yashil tor shim kiygan (hozir bu moda) kiygan yigit o‘rmonda yashab, boylarni talab, kambag‘allarga ulashardi. Keling, buni mohiyatiga chuqurroq kiramiz.
Avvalo, ochig‘i Nottingham sherifi bizlardagi tuman hokimining tipik timsoli. Soliq yig‘ish 1-o'rinda, hamisha "tashqi kuchlar"ni aybdor va ritsarlik musobaqasi o‘tkazish uchun bechora kampirning so‘nggi sigirini tortib olayotganda xalq nimaga norozi ekanini tushunmaydi. Sherif - bu tizim. Barqaror, mustahkam, abadiy.
Robin kim?
Agar Robin Gud hozir bo‘lganida, u ko'pi bilan uch kun ozodlikda yurgan bo‘lardi. Bugun uni ekstremist, buzg‘unchi unsur yo undanam yomoni, vaziyatni beqarorlashtiruvchi bloger deb atashardi. O‘zingiz o'ylab ko'ring, U o‘rmonda yashaydi (noqonuniy ravishda), Kamon va o‘q ko‘tarib yuradi (ruxsatsiz sovuq qurol olib yurish), yana o'zining guruhi bor (jinoiy uyushma).
Ha, biz Robin deganda uning o'zini emas, u bizga taklif qilgan iqtisodiy modelini tushunamiz: "Boylardan olib, kambag‘allarga tarqatish".
Ammo hayotda bu formula aynan teskari ishlaydi: Kambag‘allardan tortib olish (inflyatsiya, jarimalar, soliqlar, utilizatsiya yig‘imlari) va boylarga tarqatish (tenderlar, subsidiyalar va banklarni qutqarish). Robin Gud hozir Open byudjetga ovoz yig'ayotganlarni ko'rib, aqldan ozgan bo‘lardi.
Xo'p. u boyning aravasini to‘sib, oltinlarni olib, dehqonlarga tarqatib yubordiyam deylik, nima bo'ladi?... Ertasi kuniyoq do'sha ehqonlar bu oltinlarni sherifga qaytarib olib borib, kreditini to‘lashadi yoki kommunal xizmatdan qarzini yopishardi. Doira yopildi.
Ha, Shervud o‘rmonida hech bo‘lmaganda tushunarli o‘yin qoidalari bor: yovuz shahzoda Jon va adolatli qirol Richard. Faqat Richard safarda. "Hozir qirol safardan qaytib, tartib o‘rnatadi". Afsuski, biz "qirol Richardni abadiy kutish" bilan bandligimizda, Nottingham sheriflari shu yerda.
O'zi nima uchun biz bu ertakni juda yaxshi ko‘ramiz? Bizga pul kerak bo‘lgani uchunmi? Yo'q. Sababi shuki, bizda adolat yetishmaydi. O‘rmonning qayeridadir kamon ipini tortib, bitta o‘q bilan o'sha yo'qolgan adolatni tiklay oladigan abjir yigit borligiga ishongimiz keladi. Shu bilan o'zimizni ovutamiz.
Biroq, hozircha, afsuski, Robin Gudlar yo qamoqda o‘tiribdi, yo Londonga ketgan, yo o‘zlari Sherifga aylanishgan.
Hamyonlaringizni ehtiyot qiling, do‘stlar. Shervud o'rmonidan yashil shim kiygan yigit chiqib uni tortib olib ketmasin:)
@panda_books

Agar Britaniyaning istalgan bir superstorelari yoki do'konlariga kirsangiz, bir alohida rastalarda sotiladigan "otkritka"larni ko'rasiz.
Juda qiziq odati bor bu inglizlarni. Ha boshqa davlatlarda ham ba'zida okritkalar olasiz, ammo bu yerda bu stalgan sabab bilan ham berilishi mumkin: Farzand tug'ilsa, yangi uyga ko'chsangiz, sigiriz tug'sa:)
Va unga yoziladigan uslub ham juda muloyim, "Dear" bilan boshlanib odatda "Kind Regards" bilan tugaydi.
XXI asrda hammayoq online bo'lib ketgan bir davrda bu nimaga kerak deysizmi? Avvalo bu arzimas, lekin yoqimli sovg'a. Bir marta o'qilib lentaning tepasida abadiyga yo'qoladigan smsdan farqli o'laroq, bu "otkritka" uyingizda qoladi, qachondir qayta qo'lga olsangiz, quvonib qo'yasiz. Undan tashqari, qo'lda ruchka bilan xat yozish ham maroqli jarayon.
Xullas, bir ko'rganda juda yoqtirgan va o'zimga qo'llashni istagan an'anam shu bo'ldi.
@panda_books

#sarhisob
#noyabr
Oy Sarhisobi.
Oyni Barselonaga safar bilan boshladim. Kataloniya yurtidagi 3 kunlik safardan keyin, 2 kunga Andalusiyaga yo'l oldim. Sevilla va Granada shaharlarida bo'ldim. Ispaniya menda ulkan taassurot qoldirdi.
Keyin Shotlandiyaga safar qildim. Edinburg shahri bo'ylab aylandim. Juda go'zal shahar, o'z tarixi va adabiyoti bilan mashhur shahar.
Betob bo'ldim, o'qishlarim qizg'in paytiga kirdi, dedlaynlarga taqab ishlarimni tugatdim. Qo'limda katta kontent bor, ammo yozishga fursat va xohish kam.
Xullas, hali bizni kuzatishda davom eting, ko'p yangiliklar hali oldinda.
O'qilgan kitoblar:
♻️
Aleksandr Soljenitsin — "ikki yuz yil birga"
Taqriz
👉
ko'k yozuvni bosing
Oyning eng qiziqarli postlari:
👉
Tilim - Faxrim (mi?)
👉
O
'tkir Hoshimov xatosi
👉
Bayroq kuni
👉
Birdan Fransiyaga borib qolsangizu
👉
Xorijda oʻzbekistonlik boʻlish
Siz-chi, bu oy qaysi kitoblarni mutolaa qildingiz?
@panda_books
Instagram
|
Youtube
|
Tiktok

#haqida
Tandir
Menga biz xuddi Matritsadagidek qandaydir murakkab simulyatsiyada yashayotgandek tuyuladi. Yoki shunchaki eng bema’ni ssenariylarni bizda sinab ko‘rishadimi..
Kecha ilgʻor andijonlik hokimlardan biri, mahalliy Greta Tunberg, somsaga qarshi urush e’lon qilibdi. Nima uchun? Chunki tandirlar havoni ifloslantirarmish. Qora tutun burqsitadigan eski avtobuslar emas, filtrsiz zavodlar emas, chang-to‘zonli bo‘ronlar ham emas. Yo‘q. Ozon qatlamining asosiy dushmani - “lepyoshka” va somsa.
Undan sal oldinroq Toshkent viloyati hokimi, internetdagi bir mashhur tabibga taqlid qilib ayollarda saraton kasalligining ko‘payishi... tandirda non yopishni to‘xtatganliklari bilan bog‘liqligini aytgandi. Mantiq ajoyib: pechkadek issiq tandir qonni haydaydi va saraton hujayralarini o‘ldiradi. Bizga MRT, kimyoterapiya va erta tashxis nima uchun kerak? Shunchaki ayollarni +100 daraja issiqda qizib turgan tandir yonida turgʻizing, masala hal.
Mana shu voqealar fonida,
ba’zi amaldorlarning miyasiga bular qanday kelishi hayratlanarli. Butun dunyo sun’iy intellekt ustida bosh qotirayotgan bir paytda bizning "buyuk aqllarimiz" sopol pechka masalasida kelisha olmayaptilar. Biri buzadi, boshqasi qurdiradi. Fan, tibbiyot va sog‘lom fikr esa bu telbalik bazmiga xalaqit bermaslik uchun eshikni sekin yopib, chatdan chiqib ketishgan.
Barchaga sogʻlik va shirin somsalar yeyishni tilab qolaman. Tandirniki.
@panda_books

Joanna Rouling “Harry Potter” kitobini yozishda Edinburg shahridan qattiq ilhomlanadi. Keling birga ushbu shahar boʻylab Harry Potter olamiga sayohat qilamiz:)
Batafsil
Instagramda
@panda_books

#review
#taqriz
📙
"Tristan va Izolda"
Yaqinda "Tristan va Izolda"ni o‘qib chiqdim. O‘rta asr bestselleri. Barcha "o'ldim kuydim" va "soap opera"larning bobosi.
Syujetni bilasiz: Ritsar, malika, keksa qirol, sevdiradigan sehrli damlama. Voqealar qizg'in kechadi —
xiyonatlar, yolg'onlar, o‘rmondagi yashirin uchrashuvlar, gunoh qilmaslik uchun ikkovi orasiga qo‘yilgan qilich (tarixdagi eng g‘alati kontraseptiv usul
😁
). Oxir-oqibat ikkovi ham halok bo‘ladi. Boshqa rangdagi yelkanlar sabab. Ularning qabrlari ustida birlashgan chirmoviqlar o'sadi. Go'zal. Fojiali. Umidsiz.
Hozir Leicesterdagi qahvaxonalardan birining ayvonida o‘tirib, quyoshsiz va yomg'irli ushbu loqayd shaharga qaragancha shularni o‘ylayapman.
"Biz shunday sevishni unutib qo‘ydik".
Jiddiy aytayapman. Bugungi Tristanni tasavvur qiling. U sevgilisi bilan bir tun o‘tkazish uchun boshini xavf ostiga qo‘ymasdi. Aksincha, "inqirozdagi munosabatlar" ustida ishlash uchun psixoterapevtga borardi.
Izolda qayg‘udan o‘lmasdi. U Tvitterda qirol Mark abyuzer, Tristan esa bir qarorga kela olmaydigan infantil deb tred yozib, Baliga damolishga jo‘nab ketardi.
Biz juda aqlli bo‘lib ketdik. Juda ehtiyotkor. Haddan tashqari "ishlov berilgan".
Biz ro‘yxat bo‘yicha sherik izlaymiz: buncha oylik topsin, hazilkash bo'lsin, siyosiy qarashlari va hatto glyutenga bo'lgan munosablari mos kelsin. Biz munosabatlarni xuddi uydek quramiz - qulay, issiq va parkovkasi bo‘lsin.
Tristan va Izolda sevgisi esa buning aksi. Muhabbat - bu "birga yashab ko‘raylik-chi" emas, "sensiz nafas ololmayman" degani. Bu afsonada bir dahshatli haqiqat bor: haqiqiy ehtiros har doim vayron qiluvchi. U sening ipotekang, yakshanba kunlari onangning uyiga borib-kelishing yoki ta’til rejalaringga mos kelmaydi. U yondirib yuboradi.
Ammo ba’zida smartfonlarimiz ekraniga tikilib, muhabbat shunchaki barmoq uchida layk bosishga aylanganini ko‘rganda, barchamizga mana shu telbalik yetishmayotgandek tuyuladi. O‘sha — seni dengizdan suzib o‘tishga, qirolga xiyonat qilishga va jallod qilichi ostiga yotishga tayyor qiladigan tuyg'u.
Faqat bir marta qo‘lidan ushlash uchun.
Fransuzlar aytganidek, baxtli muhabbatning tarixi bo'lmaydi. U haqda afsonalar to‘qilmaydi.
Afsonalar hijronda yonib ketganlar haqida to‘qiladi.
Hammaga muhabbat tilayman. Va ufqda doim oq yelkanlar ko‘rinsin.
@panda_books

Qayerdadir yozishibdi. Depressiya boʻyicha Oʻzbekiston 1-oʻrinda, Buyuk Britaniya 2-o’rinda ekan.
Xoʻsh, men oʻzimizni yangiliklarni Angliyadan turib oʻqiyapman, voobshee zerikarliii yashamayapsizlar:)
Keyin oʻrnimdan turib, oynani ochib tashqariga qarayman. Xudoni bergan weekendida tungi klub, bar va restoranga borib mazza qilib dam olib keladigan studentlar, har shanba/yakshanba futbol, kriket yo regbi oʻyiniga tushadigan mahalliy aholini ko’raman. Bularam yomon yashamayapti:)
Agar “kulib yuradigan insonlar ichida dard yashirin” deydigan boʻlsak, hammamizni ichimizda bor bunday tuygʻu. Umuman nazarimda depressiya pul, iqtisod yoki kapitalizm bilan deyarli bogʻliq emas. Boy davlatda ham, kambag’al davlatda ham aholi birdek his-tuygʻularni boshdan kechiradi.
Shuning uchun u maqolani toʻgʻri yo noto’gʻri deyolmaymiz. Hammasi muallif qanday manbaga tayangai va soʻrovnoma (agar bor boʻlsa)dagi savollarga bogʻliq.
Masalan, siz depressiyadamisiz yoki hech boʻlganmisiz?
@panda_books

#haqida
Muvaffaqiyat formulasi
Eynshtyenni fikricha, muvaffaqiyatga erishish formulasi shunday:
Muvaffaqiyat = qattiq mehnat + hayotga oʻyin kabi munosatda boʻlish + tilni tiyish.
@panda_books

#haqida
Xorijda oʻzbekistonlik boʻlish
Xorijda oʻzbekistonlik boʻlish - bu biror koreys oldiga borib, yoshlikda Jumong-jumong oʻynaganimiz yoki Saroy javohiri uchun yigʻlaganimizni aytib, uni hayron qoldirishdir.
Xorijda oʻzbekistonlik boʻlish - bu yaponiyalik bilan gaplasha turib, unga butun boshli mamlakat o’tirib, kechqurun “Oshin” koʻrgani yoki bolalikda “Anpanman” koʻrib katta boʻlganimizni aytib, shokka tushirishdir.
Xorijda oʻzbekistonlik boʻlish - bu hindga “Mahabharat” seriali ko’rganimiz, braziliyalikka “Jadi”ni tanishimiz, meksikalikka “Esmeralda” serialini sevganimiz, amerikalikka nega u “Dallas” haqida eshitmaganini tushuntirishimiz, turkka “Osiyo”, “Esma”larni tomosha qilib vaqt oʻtkazganimizni aytib, ogʻzini lang ochirib qolishdir.
Agar shu yuqoridagilarni barchasini bitta joyga yigʻib, shu gaplarni aytsangiz, ularning yuzida paydo boʻladigan kuchli hayrat ifodasidan keyingi jo’r boʻlib aytiladigan: “Omg, Who are you?” degan savolni eshitishingiz aniq.
@panda_books