Hid Gallyutsinatsiyasi

Shahar kiradi ichimga
Men tonglarga kiraman
Vujudimda
sal-sal
shivirlab-shivirlab binafsha
Yumuq ko'zlar
Oqqan ranglar
Hey hey hey
Quyiling menga
Binafsha binafsha
Ranglar, quyiling menga.
Shahar kiradi
Shivirlab shivirlab tonglarga
Quloqda oq, yashil, sariq sukut
Men kiraman ranglarga.

https://youtu.be/uDnwK-383Qs?si=NlP5qys3VizGVsLC

https://youtu.be/uDnwK-383Qs?si=NlP5qys3VizGVsLC

Aytaylik, men chiroyli avtomobilni koʻraman; keyin unga qarab menda sezgi, reaksiya paydo boʻladi; soʻng unga teginaman yoki teginganimni tasavvur qilaman va keyin unga egalik qilish hamda u bilan koʻz-koʻz qilish istagi tugʻiladi. Yoki goʻzal bulutni; osmon…

Xotira mahsuli boʻlgan har qanday narsa eskidir va shu bois u hech qachon erkin boʻla olmaydi. Fikr erkinligi degan narsaning oʻzi yoʻq. Bu gʻirt safsata.
Fikr hech qachon yangi boʻlmaydi, chunki fikr — xotira, tajriba va bilimning javob reaksiyasidir. Fikr eski boʻlgani uchun ham, siz zavq bilan qaragan va oʻsha lahzada chuqur his qilgan narsani eskitib qoʻyadi. Siz yangidan emas, faqat eskidan lazzat olasiz. Yangilikda vaqt mavjud emas.
Krishnamurti

Aytaylik, men chiroyli avtomobilni koʻraman; keyin unga qarab menda sezgi, reaksiya paydo boʻladi; soʻng unga teginaman yoki teginganimni tasavvur qilaman va keyin unga egalik qilish hamda u bilan koʻz-koʻz qilish istagi tugʻiladi. Yoki goʻzal bulutni; osmon fonida yaqqol koʻzga tashlanib turgan togʻni; bahorda endigina kurtak yozgan yaproqni; husn va ulugʻvorlikka toʻla chuqur vodiyni; ajoyib quyosh botishini; yoxud aqlli, hayotbaxsh, oʻziga bino qoʻymagan — va shu bois tabiiy goʻzalligini yoʻqotmagan chehrani koʻraman. Men bu narsalarga qattiq zavq bilan qarayman va ularni kuzatar ekanman, kuzatuvchi yoʻqoladi, xuddi muhabbat kabi faqat sof goʻzallik qoladi. Bir lahzaga men oʻz muammolarim, tashvishlarim va qaygʻularim bilan birga yoʻq boʻlaman — faqat oʻsha ajoyib narsa qoladi, xolos. Men unga quvonch bilan qarab, keyingi ondayoq uni unutishim mumkin, yoxud oʻrtaga aql suqilib kiradi va muammo boshlanadi; aqlim koʻrgan narsasi haqida oʻylaydi va uning qanchalar goʻzal boʻlganini mushohada qiladi; men oʻzimga: «Buni yana koʻp marta koʻrishim kerak», deyman. Fikr taqqoslashni, hukm qilishni va: «Ertaga bunga yana erishishim kerak», deyishni boshlaydi. Bir soniya zavq bagʻishlagan tajribaning davomiyligi fikr orqali ushlab turiladi.
Krishnamurti
.
P.s: O'zsizlanish haqida yaxshi point.

Hech narsani bilmaslik - asl erkinlikdir. Har kun hayotni yangidan boshlash, hamma narsa esdan chiqqan kabi har kun qoidasiz yangi kun qoidasi bilan yashash... Krishnamurti aynan shunday erkni nazarda tutadi va bundan qo'rquv bo'lmaydi deydi.
Aslan his qilsak, hech narsani bilmay yashashga mahkummiz. Lekin bu qo'rqitadi. Shunga qattiq yopishsak kerak tajriba, qonun va qoidalarga. Ha, yana Krishnamurti o'ziga ishongan odamni O'lik odam deb e'lon qiladi. U eski tajribasiga suyangan, tabiiy yashamayotgan o'likdir. Har qanday bilim esa o'tmish va yukdir. U kechaning tajribasi. Unga sig''inib qolgan odam ham o'likdir deydi.
Qizig'i, hech narsani bilmaslik erkiga sig'inib yashagan davrim bo'lgan. Lekin men Krishnamurti aytganlaridan farqli, anchayin iztirobli qabul qilganman. Tabiiy jarayon sifatida tug'ilgani uchun men uning qayga olib borishi, to'g'rimi- xatoligini bilmaganman va holatimni noto'g'ri deb baholaganman va hech narsani bilmaslik, har kun yangidan yashash yo'lida biror narsaga tayanolmaslik meni qo'rqitgan shekilli.
O'sha davr va kayfiyat she'rlari bor:
Hayot o'yin, mangu o'ynang desa bo'lar bolalarga
Hid gallyutsinatsiyasi
Tik boraman yo'qlikka
Aytmoqchi, Krishnamurtining "Freedom from the Known" kitobi yanagi yil boshida Alp nashriyotidan chiqadi.

Avvalo, siz barcha hukmronlikni rad eta olasizmi? Agar qila olsangiz, bu endi qoʻrqmayotganingizni anglatadi. Keyin nima boʻladi? Avlodlar osha oʻzingiz bilan olib yurgan soxta narsani rad etganingizda, har qanday yukni irgʻitib tashlaganingizda, nima roʻy beradi? Sizda koʻproq quvvat paydo boʻladi, shunday emasmi? Sizda koʻproq salohiyat, koʻproq shijoat, yuksakroq shiddat va hayotiylik paydo boʻladi. Agar buni his qilmasangiz, demak, yukni irgʻitib tashlamabsiz, hukmronlikning oʻlik vaznidan xalos boʻlmabsiz.
Ammo uni irgʻitib tashlasangiz va sizda zarracha qoʻrquv boʻlmagan — na xato qilishdan, na toʻgʻri yoki notoʻgʻri ish qilishdan qoʻrqish hissi boʻlmagan oʻsha quvvat paydo boʻlsa — oʻsha quvvatning oʻzi evrilish emasmi? Bizga behisob quvvat kerak, biz esa uni qoʻrquv orqali sovuramiz, ammo qoʻrquvning har qanday shaklini uloqtirishdan keladigan ushbu quvvat mavjud boʻlganda, ayni shu quvvatning oʻzi tub ichki inqilobni yuzaga keltiradi. Bu borada biror narsa qilishingizga hojat qolmaydi.
Shunday qilib, siz oʻzingiz bilan qolasiz va bu barcha narsaga oʻta jiddiy qaraydigan inson uchun haqiqiy holatdir; endi yordam soʻrab hech kimga va hech narsaga koʻz tikmas ekansiz, kashfiyot qilish uchun allaqachon erkinsiz. Erkinlik bor joyda quvvat boʻladi; erkinlik bor joyda u hech qachon notoʻgʻri ish qilmaydi. Erkinlik isyondan butunlay oʻzgachadir. Erkinlik mavjud boʻlganda toʻgʻri yoki notoʻgʻri ish qilish degan tushuncha boʻlmaydi. Siz erkinsiz va ayni shu markazdan turib harakat qilasiz.
Binobarin, qoʻrquv yoʻqoladi, qoʻrquvi boʻlmagan aql esa buyuk muhabbatga qodirdir. Muhabbat bor joyda esa, u oʻzi istaganini qilishi mumkin.
Krishnamurti

Ilohiyot tarixi davomida diniy rahnamolar bizni shunga ishontirib kelishdiki, agar ma’lum marosimlarni bajarsak, muayyan ibodatlar yoki zikrlarni takrorlasak, oʻrnatilgan qoliplarga moslashsak, istaklarimizni bossak, fikrlarimizni jilovlasak, ehtiroslarimizni soʻndirsak, ishtahamizni cheklasak va jinsiy lazzatlardan oʻzimizni tiysak — aql va tanani yetarlicha qiynaganimizdan soʻng — bu mittigina hayotdan tashqaridagi biror narsani topamiz. Asrlar osha millionlab oʻzini dindor sanaganlar aynan shunday qilishdi: yo yolgʻizlikda — sahroga, togʻlarga yoki gʻorga chekinib, yoxud kashkul koʻtarib qishloqma-qishloq kezib; yoki jamoat boʻlib — monastirga qoʻshilib, oʻz aqllarini oʻrnatilgan qolipga moslashishga majburlashdi. Ammo qiynalgan aql, majruh aql, barcha toʻpolonlardan qochishni istaydigan, tashqi dunyoni inkor etgan hamda intizom va itoatkorlik orqali oʻtmaslashib qolgan aql — bunday aql qancha uzoq izlamasin, faqat oʻz buzilishiga - zavoliga xizmat qiladigan narsani topadi, xolos.
Shunday ekan, ushbu sertashvish, aybdorlik hissi va qoʻrquv qamragan, raqobatda kechadigan mavjudlikdan tashqarida haqiqatan ham biror narsa bor yoki yoʻqligini kashf etish uchun, nazarimda, butkul oʻzgacha yondashuv kerak.
An’anaviy yondashuv — chetdan markazga qarab harakatlanishdir; vaqt, amaliyot va voz kechish orqali asta-sekin oʻsha ichki gulga, oʻsha ichki goʻzallik va muhabbatga yetishishni koʻzlaydi — aslida esa kishini tor, mayda va tuban qiladigan hamma narsani bajarish demakdir; asta-sekin poʻst tashlash; vaqtni choʻzish; bugun boʻlmasa ertaga, bu hayotda boʻlmasa keyingisida... Va nihoyat markazga yetib kelganda, u yerda hech vaqo yoʻqligi ayon boʻladi, chunki aql endi qobiliyatsiz, oʻtmas va hissiz boʻlib qolgan boʻladi.
Ushbu jarayonni kuzatgach, kishi oʻziga savol beradi: butkul oʻzgacha yondashuv — yaʼni markazning oʻzidan portlab chiqish imkoni yoʻqmikan?
Krishnamurti,
Freedom from the known

Pasning "Blanco" sini o'zbek tilida to'liq yetkazib berish uchun tilda jins kategoriyasi bo'lishi kerak ekan. Afsuski, bizda bu narsa yo'q. Albatta, arabchadan o'zlashgan ba'zi so'zlar istisno (shoir/shoira kabi).
Poema binar oppozitsiyalarga qurilgan. O'sha 60-yillarda fanda juda elitniy ko'rilgan struktralizm asosida ya'ni. Mazmun jihatdan tantra buddizmini o'zida ifoda etadi. Tantra buddizmidagi eng asosiy binar oppozitsiya Shakti va Shiva - ya'ni ayol va erkakdir. Dunyo ikki oshiq zarrachalarning bir-biriga qarshiligi va bir-biriga tortishuvidan yaralgan degan fikr. Va shunchasining ichida - poemada asosiy aytilmoqchi gap nutqning paydo bo'lishi. Nutq rus tilida ham, ispanchada ham ayol rodida ekan. Uning sifatlovchilari ham ayol rodida. Endi men buni o'zbek tilida qanday bera olaman, agar rodga xoslab bermasam, so'zlardagi binar oppozitsiyalar ham ( chunki ular faqat rodi asosida bir-biriga qarshi, aslida sinonim so'z bo'lishi ham mumkin, ya'ni mazmun asosida emas, tildagi grammatika asosida qarama-qarshilik), undan kelib chiqadigan tantra falsafasi ham barbod bo'ladi. Eng qizig'i, bularni tildagi gramatika bilan ifodalash kerak, leksika bilan emas.
Ana senga kaypu- mana senga kayp. Bitta arab, fors, turk tillarining bilimdoni bo'lgan lingvistga murojaat qildim. Balki sun'iy rod yasarmiz. Xullas bilmadim. Asli men tilimizni jinslashtirishga qarshiman.
Lekin syurrealizm shunaqa "surri"mizni chiqarib tashavotti.