No Poisk🚫

#termin
#terminologiya
“Ispancha uyat” — inglizchada "secondhand embarrassment" yoki "vicarious embarrassment" deyiladi.
Ispancha uyat — bu boshqa birovning o‘rniga uyalish hissi.
Ya’ni siz o‘zingiz biror xato yoki noqulay ish qilmagansiz, lekin kimdir sharmandali yoki noqulay holatda bo‘lsa, siz ularning o‘rnida uyalib ketasiz.
🔺
Misollar:
Televizorda kimdir juda g‘alati chiqish qilsa — sizning o‘zingiz uyalib ketasiz.
Kimdir sahnada so‘zni unutib qolsa — siz ichingizda “voy, qanday uyat” deb his qilasiz.
🪞
Nega “ispancha” deyiladi?
Bu atama rus tilida paydo bo‘lgan, ehtimol, “ispanlar juda ifodali va hissiyotli xalq” degan stereotipdan kelib chiqqan. Ya’ni, “uyatni ham ular o‘ta kuchli his qiladi” degan kinoyali tarzda aytilgan.
Aslida bu psixologiyada "empatetik uyat" (empathic shame) deb ataladi.
Demak, Ispancha uyat — bu boshqalarning o‘rniga uyalish holati.
✈️
@NavoBank

BILASIZMI? Bankni soxta pullar bilan aldab boʻladimi? Kassalarda ishlatiladigan dollar tekshiruvchi apparatlar odatda yuqori ishonchlilik darajasiga ega. Ular turli xil tekshiruv usullari bilan jihozlangan: Ultrabinafsha (UV) nurlari – banknotadagi maxsus…

Nega yapon yuz yil yashar...
Nega yapon yuz yil yashar-u,
O’zbek buncha yoshga bormaydi?
Chunki yapon bizdek qorong‘u
Sahar turib oshga bormaydi.
Motamida u obro‘ uchun
Elni chorlab ziyofat qurmas.
Bayramida bel bog‘lab uch kun
Shamdek qotib ko‘chada turmas.
Garchi bizdan yuz bor farovon,
Garchi bizdan yuz karra to‘qdir,
To‘y xarjida yuzta boy yapon
Bir kambag‘al o‘zbekcha yo‘qdir.
Bu so‘zimni yaponga aytsam,
Dedi battar qisib ko‘zini:
“Yapon bundoq yasholmas hech ham,
Xarakiri qilar o‘zini.”
©
Erkin Vohidov

AGAR?!
okeanlarning barchasi birdan chuchuk suvga aylanib qolsa,
🌍
Nimalar bo‘ladi?
1. Okean oqimlari buziladi
Hozirgi okean oqimlari (Golfstrim, Kuro-Sio va boshqalar) asosan tuzlilik va harorat farqi tufayli harakat qiladi.
Tuz bo‘lmasa — bu “dvigatel” to‘xtaydi.
Natija: issiq va sovuq havo oqimlari o‘zgarmaydi → iqlim keskin buziladi, ko‘plab hududlarda qish juda sovuq, boshqalarda esa haddan tashqari issiq bo‘lib qoladi.
2. Biologik halokat
Ko‘plab dengiz organizmlari (baliqlar, dengiz yulduzlari, qisqichbaqalar, planktonlar) faqat sho‘r suvda yashay oladi.
Sho‘rlik yo‘qolsa, okean ekotizimining 90% dan ortig‘i nobud bo‘ladi.
Bu oziq zanjirini buzadi → baliqchilik, dengiz oziqlari sanoati tugaydi.
3. Dengiz sathi va muzliklar
Tuzsizlik muzliklarning erishini tezlashtiradi, chunki chuchuk suv tez muzlab, tez eriydi.
Bu esa dengiz sathining yanada keskin o‘zgarishiga olib keladi.
4. Atmosfera va yog‘ingarchilik
Tuzsizlik bulut hosil bo‘lishini va yog‘in taqsimotini o‘zgartiradi.
Dunyo bo‘yicha qurg‘oqchilik va sel ko‘payadi.
5. Inson uchun oqibatlar
Ichimlik suvi juda ko‘payib ketadi (chunki okean suvini tozalash shart bo‘lmaydi). Lekin sho‘rsiz okeanlarda kemasozlik, navigatsiya, sanoat va biologiya butunlay o‘zgaradi.
Qirg‘oqbo‘yi hududlar iqlim falokati tufayli yashash uchun yaroqsiz bo‘lib qolishi mumkin.
🔺
Xulosa:
Agar okeanlar butunlay chuchuk suvga aylanib qolsa, insoniyatga qisqa muddatda ichimlik suvi mo‘l-ko‘l bo‘ladi. Lekin uzoq muddatda:
🟢
iqlim tizimi buziladi,
🟢
ekotizim qulaydi,
🟢
inson hayoti uchun xavfli noaniqlik yuzaga keladi.
Ya’ni, okeanlarning sho‘rligi hayotning barqarorligi uchun zaruriy shart. Xuddi shu ssenariy suv 2 barobarga sho'rlashsa ham takrorlanadi.
✈️
@NavoBank

BILASIZMI?
AQSh prezidentlari nega Cadillac'da yuradi?
Milliy brendni qo‘llab-quvvatlash
– Cadillac – General Motors kompaniyasiga tegishli bo‘lib, 100 yildan ortiq vaqt davomida AQShning eng nufuzli avtomobil brendlaridan biri hisoblanadi. Prezidentning Cadillac’da yurishi “Amerika mahsulotini” ramziy qo‘llab-quvvatlashni anglatadi. Prezident Cadillac’lari oddiy ishlab chiqariladigan model emas, balki maxsus zirhlangan limuzinlar. Ularni odatda “The Beast” (“Maxluq”) deb atashadi.
🔐
Xavfsizlik va himoya:
1. Og‘irligi – 7-9 tonna atrofida, ya’ni kichik tankka teng.
2. Zirh – 20 sm gacha bo‘lgan maxsus po‘lat va keramika qatlamlari, tank darajasida.
3. Oynalari – 12 sm qalinlikda, o‘q o‘tkazmaydi, portlashga chidamli. Oddiy odam hatto uni sindira olmaydi.
4. Eshiklari – Boeing 757 samolyoti eshiklari qalinligiga teng. Juda og‘ir, oddiy odam ochib-yopa olmaydi.
🩸
Prezident hayoti uchun maxsus jihozlar
5. Salonida prezident qon guruhiga mos qon zaxirasi bo‘ladi.
6. Maxsus kislorod balloni va gazli hujumga qarshi avtonom himoya tizimi mavjud.
7. Dori-darmon va tibbiy vositalar to‘plami bor.
⚡
Aloqa va boshqaruv
8. Salon ichida maxsus satellit aloqa tizimi mavjud. Prezident istalgan joydan Oq uy yoki Pentagon bilan bog‘lana oladi.
9. Boshqaruv panelida maxfiy kodlangan telefonlar o‘rnatilgan.
🚗
Texnik imkoniyatlar
10. Dvigatel – 6.5 litrli Duramax dizel (GM ishlab chiqargan). Kuchliroq va xavfsizroq dizel yonilg‘i tanlangan.
11. Shinalar Kevlar bilan qoplangan, o‘q o‘tkazmaydi, hatto portlasa ham “run-flat” texnologiyasi bilan yuraveradi.
12. Yonilg‘i baki o‘q o‘tkazmas material bilan o‘ralgan, portlashga qarshi maxsus ko‘pik bilan to‘ldirilgan.
💡
Qiziqarli faktlar
Mashina atigi 20 dona ishlab chiqarilgan, faqat prezident korteji uchun.
Qimmatligi taxminan 1,5 mln dollar.
Salonida faqat 7 kishi sig‘adi: prezident, haydovchi, xavfsizlik xodimlari.
Rasmiy nomi Cadillac One yoki Presidential State Car, lekin odamlarda u faqat “The Beast” nomi bilan mashhur.
The Beast in the Beast
🥷
✈️
@NavoBank
- reklama.

#termin
📌
KLEPTOKRATIYA
🔍
Kleptokratiya (yunoncha klepto – o‘g‘rilik, kratia – hokimiyat) — bu siyosiy yetakchilar o‘z vakolatlari va mavqeidan shaxsiy boyliklarini oshirish uchun to‘liq foydalanadigan boshqaruv shaklidir.
👉
Ya’ni, bu tizimda rahbarlar va amaldorlar o‘z lavozimidan foydalanib, xalq boyligini o‘zlashtirish, davlat moliyaviy resurslarini shaxsiy manfaat uchun talon-taroj qilish bilan shug‘ullanadi.
---
🧠
Kleptokratiya belgilariga nimalar kiradi?
✅
Davlat byudjeti mablag‘larining yashirincha yoki ochiqcha talon-taroj qilinishi
✅
Hukumat amaldorlarining haddan tashqari boyib borishi
✅
Korrupsiyaning normal holatga aylanishi
✅
Sud, prokuratura va nazorat tizimlarining butunlay buyruqbozlikka o‘tishi
✅
OAV (ommaviy axborot vositalari)ning mustaqil bo‘lmasligi
---
💬
Kleptokratiya jamiyatga qanday zarar yetkazadi?
❗
Xalq ishonchi so‘nadi
❗
Sarmoyadorlar qochadi
❗
Ijtimoiy tengsizlik kuchayadi
❗
Kambag‘allik va migratsiya ortadi
❗
Taraqqiyot o‘rniga inqiroz yuzaga keladi
---
🌍
Dunyoda kleptokratiya misollari:
🛑
Ba’zi rivojlanayotgan davlatlarda yoki neft va tabiiy resurslarga boy mamlakatlarda kleptokratiya keng tarqalgan.
🛑
Rahbarlar offshorlarda hisob ochib, milliardlab mablag‘ni yashirincha olib chiqib ketadi.
---
📢
Xulosa:
Kleptokratiya — bu nafaqat davlat moliyaviy tizimini, balki xalqning kelajagiga bo‘lgan umidini ham o‘g‘irlaydigan xavfli boshqaruv shaklidir.
@NoPoisk

Mafia stol o'yini
Hamma eshitgan, bilgan Mafia stol o'yini qanday paydo bo'lgan?
Bilishni hohlasangiz
@zkmafia
kanaliga obuna bo'ling!.

🇩🇪
Bosch — bu Germaniya brendi.
To'liq nomi Robert Bosch GmbH, 1886-yilda Robert Bosch tomonidan Stuttgart shahrida tashkil etilgan.
Hozirda bu kompaniya:
- Maishiy texnika (kir mashinalar, pechlar, muzlatkichlar va boshqalar),
- Avtomobil qismlari va elektronika (avto sanoatda yetakchi yetkazib beruvchilardan biri),
- Elektr asbob-uskunalar (burg‘ulash, silliqlash, kesish moslamalari va hokazo),
- Sanoat texnologiyalari sohalarida faoliyat yuritadi.
Bosch — Germaniyaning sifatga urg‘u beruvchi, global miqyosda ishonchli brendlaridan biridir. U Yevropa, Osiyo, Amerika va boshqa mintaqalarda ham keng tarqalgan.
✈️
@NavoBank
- Made in Germany

"Pul yemas ota" etimologiyasi
„Pul yemas ota“ masjidi Toshkent shahri Yashnobod tumanida joylashgan. Masjid binosi 1992-yili qadimiy „Pul yemas ota“ qabristoni yonida barpo etilgan. Masjidi imom xatibi boʻlib ishlagan Xayrullo Togʻaev fikriga koʻra: Bundan besh-olti asrlar oldin ushbu hududdan oʻn uch kishi haj ibodatini bajarish uchun yoʻlga chiqishgan. Yetti oyda haj safaridan bir kishigina sogʻ-omon uyga qaytgan. Undan qolganlar haqida soʻrashganida, hajdan qaytishimizda yoʻlda ochlikdan qiynalishgani, yeyishga biron narsa qolmagani haqida aytadi. Kimsasiz biyobonda bir fil bolasini uchratishib, ochlikdan oʻlgandan koʻra, fil bolasini soʻyib yeyishni afzal bilishadi. U kishi esa yemasdan, daraxt ildizlarini kovlab topib yeb jon saqlaydi. Oradan uch kun oʻtgach, ortlaridan ona fil yetib keladi va uning sheriklarini oʻldiradi. Boyagi kishini esa qayta-qayta hidlab koʻrdiyu, zarar yetgizmaydi. Fil oʻz bolasini kim yeganini hididan ajratgan ekan. Shundan soʻng yerlik aholi fil bolasini yemay, hajdan sogʻ-omon qaytgan ushbu kishining ismini aytmay, „Fil yemas ota“ deya taʼriflashgan. U kishi hajdan qaytganidan soʻng bir chillaxona qurib, ibodat bilan mashgʻul boʻlgan. Shogirdlari shu yerda dehqonchilik qilishgan. Yoʻlovchi musofirlar ehtiyojiga meva-sabzovot soʻrashsa, ulardan pul olmay, shundayligicha hadya qilar ekan. Odamlar orasida „Fil yemas ota“ nomi bilan tanilgan bu kishi keyinchalik „Pul olmas ota“ deb ham taʼriflana boshlangan va bora-bora xalq ogʻzida bu gap „Pul yemas ota“ boʻlib ketgan.
Koʻplab tarixchilar tomonidan oʻrta asrlarga oid topilmalar haqidagi maʼlumotlar yozib qoldirilgan. Biroq moʻgʻullar istilosi davridagi (10-12 asrlar) yodgorliklar saqlanib qolmagan.
Tarixshunos olim Suyundiq Mustafoev fikriga koʻra „Pul yemas ota“ Toshkent shahridagi eʼtiborli ziyoratgohlardan biridir. Qadimshunoslarning tadqiqot xulosalariga koʻra, bundan qariyib besh-olti asr oldin ham „Pul yemas ota“ mavzesida odamlar yashagan, biroq kimlar maskan tutgani nomaʼlum. Koʻplab tarixiy asarlarda „Pul yemas ota“ degan joy nomi keltiriladi. Jumladan, „Tarixi jadidayi Toshkand“ asarida Yunusxoʻja oʻn sakizinchi asr oxirlarida, sanjiqli, qirq, qiyot, turk va qangʻli urugʻlari yordamida hokimiyatni qoʻlga kiritgani, gʻalabadan soʻng ularga shahar atrofidagi yerlarni boʻlib bergani aytiladi. Shunda Yunusxon madrasasi Yunusxon mozoriga vaqf qilingan yerlardan tushgan daromad hisobiga faoliyat yuritishi va madrasaning Alachchaxon (Sulton Ahmadjon, 1485—1502-yillarda Sharqiy Moʻgʻiliston xoni) muhri bosilgan vaqfnomasi boʻlgani, mozor va madrasaning Salor arigʻi kun chiqar tomonida joylashgan „Pul yemas ota“ mavzeda ham vaqf yeri bor edi, deya qayd etiladi. 1884-yilgi hujjatlarda ham ushbu vaqf qayd etilib, Niyozbek volostining Pul yemas mavzesi, deb koʻrsatilgan. Ushbu faktlarga suyanib, Pul yemas ota Yunusxonning muridlaridan biri boʻlgan, u ushbu vaqf yerlarida mehnat qilib, tariqat sulukini davom ettirgan, deya taxmin qiluvchilar ham yoʻq emas. Ammo „Pul yemas ota“ mavzesi qadimdan borligi, u zotning hayoti haqidagi maʼlumotlar bizgacha etib kelmagani olti-etti asr oldin yashagan degan taxminlarni keltirib chiqaradi.
©
Wikipedia
@NoPoisk

FARQI NIMADA?
🟢
1.
Pegasus – afsonaviy qanotli ot
Qadimgi yunon mifologiyasida, Poseydon va Meduzaning o‘g‘li bo‘lgan Pegasus — oq rangdagi, qanotli sehrli otdir.
U, mashhur qahramon Bellerofon bilan birga Chimera kabi yovuz jonzotni yengishda qatnashgan va zeviy lik bilan bog‘liq afsonalarda ham uchraydi.
🟢
2.
Pegasus – josuslik dasturi (spyware)
Bu – Isroilning NSO Group kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan mobil telefonlarni yashirincha nazorat qiluvchi va ma’lumot o‘g‘irlaydigan vositadir .
U iOS va Android tizimlarida "zero‑click" ekspluatatsiya orqali o‘rnatilishi mumkin — bu esa foydalanuvchi hech narsa qilmasa ham telefon nazoratga olinadi, masalan, oddiy sms xabar kelishi orqali.
Pegasus: SMS, qo‘ng‘iroqlar, joylashuv, mikrofon, kamera, hatto parollarni ham o'g'irlay oladi.
Dastur dastlab terrorizm va jinoyatlar bilan kurash maqsadida hukumatlar uchun mo‘ljallangan bo‘lsa-da, jurnalistlar, huquq faollari hamda siyosiy muxoliflar ustidan noqonuniy foydalanish holatlari butun dunyoda oshkor bo‘ldi.
🥷
Narxi qancha??
🛑
Rasmiy jihatdan:
- Oddiy odamlar uchun sotilmaydi.
- Ular faqat davlat tashkilotlari yoki maxsus xizmatlarga ruxsat asosida beriladi.
---
🕵️‍♂️
Qora bozorda:
Narxlar million dollarlab bo‘lishi mumkin.
Masalan:
NSO Groupning Pegasus dasturi uchun ayrim hukumatlar 5–25 million AQSh dollari atrofida pul to‘lagani ma’lum.
Har bir nishon (telefon) uchun litsenziya alohida sotiladi — bu $50,000–$100,000 atrofida bo‘lishi mumkin.
🚫
Bizni ham kuzatishadimi?
O'ylab ko'ring, $100 000 toʼlab sizni kuzatishlariga arziysizmi))
✈️
@NoPoisk