Diplomat (Sobirov)

Madhiya kuni muborak!
Manba
.
Sizga qays madhiya naqaroti yoqdi?
@pan_diplomat

Kecha SSSR rasman mavjudligini tugatganiga 34 yil to‘ldi. 1991-yil 8-dekabrda Belovejda Ukraina, Belorus va Rossiya vakillari ittifoq tugagani haqdagi hujjatga imzo chekkandi.
Oradan 34 yil o‘tib, sobiq ittifoq hududida yangi reallik paydo bo‘ldi. Ittifoqdagi barcha respublikalar teng huquqli deya ulug‘langan SSSRda aslida kim xo‘jayin bo‘lganini keyingi 34 yil ochiq
ko‘rsatdi
:
Rossiya Gruziyaga bostirib kirdi
, uning hududini tortib oldi,
Moldovadagi ayirmachilik harakatlarini dastakladi
va u yerda mavjudligini saqlab qoldi.
Ukrainaga hujum qilib
, uning ham yerini bosib oldi.
Ittifoqqa eng kech qo‘shilgan Boltiqbo‘yi davlatlari: Litva, Latviya va Estoniya
eng tez sovet merosidan qutuldi
. Ular butunlay boshqa yo‘ldan ketdi va postsovet zonasi bilan aloqalarni uzdi. Hozir
Estoniya va Turkmaniston
34 yil oldin bir davlat bo‘lganini tasavvur qilish qiyin.
Belorus esa yo‘ldan qaytdi. Boltiqbo‘yi kabi sovet merosidan uzoqlashayotgan Belorus yana o‘sha eski xo‘jayin ta’sirida ortga o‘girildi. 2022-yil boshlangan urush uni to‘liq SSSR davriga qaytardi.
Moldova, Gruziya va Ukraina esa 74 yillik yarani davolashga urinish paytida yana jarohat oldi. Ularni kuch bilan bo‘ysundirgan imperiya ularni yana kuch bilan saqlab qolishga urinmoqda.
Markaziy Osiyo esa, afsuski, hali ham sovet merosida yashayapti
. Bu yerda hali ham rus tili va mahalliy til to‘qnashuvi bor. Bu yerda hali ham rusiyzabon aholida ustunlik mavjud. Bu mamlakatlar hali ham Rossiya bilan kamida iqtisodiy bog‘langan. Haligacha davlat boshqaruvida sovet maktabi usullari ishlatiladi.
Rossiya haqida esa gapirish ham shart emas. Bu yerda yangi sovet arzandasi yetilmoqda.
Aslida SSSR imperiyasi merosini to‘la yo‘qotishga juda ko‘p vaqt kerak emas, buni Boltiqbo‘yi davlatlari ko‘rsatdi. Faqat qat’iy istak va iroda bo‘lsa bas.
@pan_diplomat

156 ming aholiga ega Kyurasao davlati Mundialga boradi.
Qariyb 3 mlrd aholi yashaydigan Xitoy va Hindiston esa Mundialda ishtirok etmaydi.
Ajoyib.
@pan_diplomat

Qiziq, Yangi Kaledoniya Fransiya bilan bir guruhga tushganda Jahon Chempionatida bir davlatning ikki jamoasi bir-biriga qarshi o‘ynarmidi?
@pan_diplomat

Putinning Hindistonga tashrifi, albatta, Ukraina va Yevropa uchun foydali holat emas. Biroq ularning uchrashuviga katta baho berish ham kerak emas.
Hindiston ikki tomonlama o‘yin
qilmoqda
. U Rossiyadan shunchaki foydalanayapti: Dehli ko‘pchilik sotib olishni to‘xtatgan Rossiya neftini arzonga olib, qimmatga sotyapti. Uning Ukrainadagi urushidan foyda olyapti. Modiga Ukrainadagi urush davom etishi qulay.
Lekin Hindiston Rossiyaga juda yaqinlashgani ham yo‘q. Moskvadan katta miqdorda qurol olayotgan bo‘lsa-da, Hindiston asosiy aslahalarni baribir AQSH va Yevropadan sotib olmoqda. Rossiya Ukrainada asosiy qurol zaxirasini ishlatayotgani hisobga olinsa, yaqin kelajakda undan ko‘plab yarog‘ partiyalari olishni niyat qilish xato ham.
Qolaversa, Hindistonning asosiy bozori Xitoy yoki Rossiya emas. Modi Putinni taklif qilish orqali ko‘proq Tramp va Yevropaga ulardan qo‘rqmasligini, strategik avtonomiya xohlashini ko‘rsatmoqchi. Biroq munosabatlarni sovuqlashtirmoqchi emas.
Putin esa doimgidek, Rossiya yakkalanib qolmaganini ko‘rsatish uchun kim taklif qilsa o‘shanikiga borishni davom ettiryapti.
@pan_diplomat

Shu rasm yaxshi chiqibdi. Cho‘lpon sal markazroq turganda yanada yaxshi bo‘lardi.
@pan_diplomat

Xitoy va Yaponiyaning so‘nggi paytlar munosabatlari taranglashyotgani tarixiy meros davomi. Bu ikki xalq azaldan bir-biriga raqib bo‘lib kelgan va ularning dushmanligi cho‘qqisi, shubhasiz, Ikkinchi jahon urushi edi.
Ko‘pchilik, AQSHning Yaponiyaga tashlagan atom bombalarini keraksiz zo‘ravonlik deb hisoblaydi. Biroq Yaponiya Ikkinchi jahon urushida bunday ma’nosiz zo‘ravonliklardan yuzlab amalga oshirgan, masalan Nankin qirg‘ini.
Dunyodagi eng shafqatsiz qatllarni amalga oshirgan davlat — bu Yaponiya. Ikkinchi jahon urushida
Yaponiya Germaniyadan ko‘proq odamni o‘ldirdi
(10 milliondan ko‘proq). Va nemislar aniq maqsad yo‘lida, ya’ni oriy irqdan boshqasini rad etish, yahudiylarni yo‘q qilish uchun qatllar uyushtirgan bo‘lsa,
yaponlar shunchaki “ko‘ngilxushlik” uchun
odamlarni o‘ldirdi.
Nankin qirg‘inida yaponlar
xitoylik ayollarni ayovsiz zo‘rlagan
, insonlarda har xil g‘ayriinsoniy “tajriba”lar o‘tkazgan, yuz minglab odamlarni vaqtichog‘lik uchun o‘ldirgan. Hatto,
ikki yapon ofitseri kim yuzta odamni tezroq o‘ldirish
bo‘yicha
musobaqa
ham qilgan. Yosh
chaqaloqlarni osmonga otib, nayza sanchib
o‘ldirishgan
, asirlarni bambukka mahkam bog‘lab qo‘yishgan (
bambuk juda tez o‘sadi va asta-sekin inson tanasini yorib kiradi
, qolaversa bambuk tanani achitadi. Bog‘langan inson sekinlik bilan, cheksiz azob ko‘rib o‘ladi).
Yaponlar Koreya, Xitoy, Filippin, Indoneziya va boshqa sharqiy Osiyo mamlakatlarida odamlarni ommaviy ravishda qatl qilgan. Bu shunchaki ko‘ngilxushlik uchun qatllar edi. Chunki bu xalqlar (Xitoydan tashqari) yaponlarga deyarli hech qanday qarshilik qilmagan (kurashni ularni nazorat qiluvchi imperiyalar olib borgan) va yaponlarga azaldan dushman hisoblanmagan.
Yana bir paradoks, millionlab begunoh odamlar o‘limiga sababchi bo‘lgan
Yapon imperatorlik oilasi javobgarlikdan omon qolgan
. Yaponiyaning taslim bo‘lish shartnomasida bitta shart — imperator oilasi daxlsizligini saqlab qolish edi. Shu asosda qotilliklar rahbarlari jazodan qutuldi. Misol uchun, Nankin qirg‘iniga shaxsan rahbarlik qilgan shahzoda Yasuxiko Asaka tribunalga tortilmadi.
Xitoyliklar bunday shafqatsiz qattlarni unutgani yo‘q va yaponlar nemislar yahudiylar oldida qanday ma’suliyatni his qilsa, xitoyliklar oldida shunday ma’sumiyatni his qilishi lozim.
@pan_diplomat

Yaqinda Turkiyaga bordim. Menimcha bu yer hozir orqaga ketayotgan mamlakat. Kundalik texnologiyalarda O‘zbekistondan ustunlik ko‘rinmadi. Hatto O‘zbekistonda kundalik hayotda ishlatiluvchi texnologiyalar (masalan, avtobus terminallari) zamonaviyroq va tezroq.
Turkiya oxirgi yillarda harbiy va harbiy-texnikaviy sohada katta natijalarga erishyapti. Lekin bu ko‘proq fasaddagi ko‘rinish. U yerda ham yaqin yillardan mashinalarga katta bojlar o‘rnatilgan. Italiyaning Fiat kompaniyasi Bursada chiqarayotgan mashinalari deyarli butun Turkiyani egallagan. Qolaversa, turklar ham TOGG mashinalarini chiqarishni boshlagan va tabiiyki ular bojdan ozod. Telefon bozorida ham shu ahvol, kompyuter va telefon narxlari O‘zbekistondagidan ikki baravar qimmat (bu yerda ham IMEI majburiyati bor ekan va qattiqroq ham). Bular faqat men ko‘rganlarim.
Yo‘llardagi piyoda-haydovchi madaniyati ham Turkiya nega Yevropa ittifoqiga kirmayotganini aytib turadi. Yo‘l qoidalariga amal qilish darajasi O‘zbekistondagidan ham yomon: 2024-yilda O‘zbekistonda 2203 kishi avtohalokatdan vafot etgan, Turkiyada esa 6351 kishi. Albatta, 80 va 38 mln aholiga ega davlatlardagi sonlarni solishtirish noto‘g‘ri. Lekin 80 mln odam yashovchi Germaniyada ham bu son 3 mingdan ko‘p emas.
Faqat salbiy baho bo‘lib qolmasin, Istanbuldan boshqa shaharlardagi odamlar ancha mehmondo‘st.
Umuman, avval ham aytganimdek, Turkiya bizga o‘rnak bo‘la oladigan davlat emas. O‘zbekiston harbiy sohadan boshqa sohada tez orada ularga yetib olishi mumkin. Albatta, dengiz savdosida ham emas.
@pan_diplomat

Xitoy tashqi ishlar vaziri Van I Toshkentga kelibdi. Oxirgi marta 2022-yilda, SHHT sammiti uchun kelgandi. @pan_diplomat

Xitoy tashqi ishlar vaziri Van I Toshkentga kelibdi.
Oxirgi marta 2022-yilda, SHHT sammiti uchun kelgandi.
@pan_diplomat