Pediatr Nur Olimovna

Bolalarda isitmada nam latta bilan artish — endi tavsiya etilmaydi
Assalomu alaykum qadrli ota-onalar, obunachilar. Mana aholi o'rtasida mavsumiy virus tarqalishi odatdagidek bo'lsada, havo iflosligi uchun bolalar nafas yo'llari immuniteti sustlashib tuzalishi qiyin bo'lyapti yoki qaytalanyapti. Deyarli barcha bolalarda baland isitma holatlari kuzatilyapti. Isitmani tushirishda hanuz nam latta bilan artish kabi fizikaviy usullar ishlatilyapti, lekin afsuski, bolalarda isitma vaqtida nam latta bilan artish yoki sovuq suv bilan sovitish zamonaviy pediatriya protokollarida taqiqlangan usul hisoblanadi. Buning sabablari ilmiy asoslangan va bir nechta xalqaro tashkilotlar tomonidan tasdiqlangan.
Birinchidan, WHO IMCI yo‘riqnomalarida "sovuq suv bilan artish tavsiya etilmaydi” deb aniq ko‘rsatilgan (WHO IMCI:
https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/340703/9789240017912-eng.pdf
) Bu usul bolaning qaltirashini kuchaytiradi va tana harorati aksincha yana ko‘tarilishi mumkin.
Ikkinchidan, NICE (NG143) protokolida ham “nam mato bilan artmang" degan qat’iy ko‘rsatma bor (NICE NG143:
https://www.nice.org.uk/guidance/ng143
).Britaniya klinik tavsiyalariga ko‘ra, bunday sovitish terining periferik tomirlarini toraytiradi va issiqlik chiqishini sekinlashtiradi.
Uchinchidan, CDC ham bolalarda isitmani tushirish bo‘yicha o‘z tavsiyalarida “sovuq suv va spirt ishlatmang” deya ogohlantiradi (CDC:
https://www.cdc.gov/children/flu/parents/fever.html
)
Bu amaliyot samarasiz va qo‘shimcha noxush holatlarga sabab bo‘lishi ehtimoli bor.
Shu sababli bugungi pediatriyada eng to‘g‘ri yondashuv — bolani ortiqcha o‘ramaslik, xona haroratini 20–22°C atrofida ushlab turish, suyuqlik berish va kerak bo‘lsa paratsetamol yoki ibuprofen kabi tavsiya etilgan antipiretiklarni qo‘llashdir. Azizlar tibbiyot soat sayin rivojlanmoqda, agar yangi protokollarni aholiga qo'llasak juda manfaatli bo'ladi deb o'ylayman. Hurmat bilan Nur Olimovna

Andijon havosidan nafas olish uchun maska taqinglar
Assalomu alaykum qadrli obunachilar.
Nega bolalar orasida
nafas a’zolari kasalliklari ko‘payib
kelayotganini bilasizmi? Chunki havo juda ifloslanib ketgani va bolaning nafas a’zolari chang tufayli himoya funksiyasini bajara olmayapti.
Havo sifati keskin yomonlashgan kunlarda (AQI
200–400
) ko‘pchilik faqat ko‘zga ko‘rinadigan tutunni sezadi. Ammo bolalar uchun bu ko‘rinmaydigan xavf ancha chuqurroq.
Ular kattalarga qaraganda tezroq nafas oladi, o‘pkasi hali rivojlanayotgan bo‘ladi va aynan shuning uchun iflos havo ularga kuchliroq zarba beradi.
🔴
200–400 AQI — “juda zararli” dan “xavfli”gacha bo‘lgan diapazon.
Bu darajada havoda
PM2.5 zarralari
shunchalik ko‘pki, ular bolalarning o‘pka-tomir tizimiga chuqur kirib boradi va hatto qonga o‘tadi.
Nega havomiz bunchalik iflos bo‘lib ketmoqda?
1️⃣
Sanoat korxonalari
Filtrlash vositalari ko‘pincha talabga javob bermaydi.
2️⃣
Iqlim va geografik sharoitlar
Andijon va boshqa shaharlar Farg‘ona vodiysida — shamol tezligi past, sovuq va iliq qatlamlar havo aylanishini cheklaydi, chang past qismda to‘planadi. Namlik va yog‘ingarchilik ham past.
3️⃣
Transport (avtomobillar)
Avtomobillar, taksilar, damaslar — chiqindi gazlar ifloslanishni sezilarli kuchaytiradi.
4️⃣
Qurilish va shaharsozlik
Qurilishning ko‘payishi va
yashil maydonlar kamayishi
havoni tozalash jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Bolani qanday himoya qilish mumkin?
Uyda qolgan ma’qul.
Bunday havoda tashqariga chiqish xavfli. Agar chiqishga majbur bo‘lsa:
• bolalar uchun maxsus
N95 / KN94 respirator
maska taqdiring;
• iloji boricha
mashinada
harakatlaning.
Uy ichida esa:
• derazalar yopiq bo‘lsin;
•
nam tozalash
muntazam qilinsin;
•
namlantirgich
doimo yoniq holatda tursin;
• suv ichishni ko‘paytirish juda muhim.
Hurmat bilan Pediatr Nur Olimovna

🎉
Bugun sizlarga o‘zimning ilk bor
“Yummy Bolajon”
nomli kursimni taqdim etaman!
Agar siz:
👶
Farzandingizga to‘g‘ri qo‘shimcha ozuqa kiritishni o‘rganmoqchi bo‘lsangiz
🥦
Sog‘lom ovqatlantirish asoslarini bilmoqchi bo‘lsangiz
🍽️
BLW va turli metodlarni sinab ko‘rmoqchi bo‘lsangiz
— unda bu kurs
aynan siz uchun!
🌟
📚
Kurs quyidagi mavzularni o‘z ichiga oladi:
✅
Qo‘shimcha ozuqa qachon va qanday kiritiladi?
✅
Bola yoshiga mos ovqatlanish normalari
✅
Qo‘shimcha ozuqani nimadan boshlash kerak?
✅
“Bolajon ilk 100 mahsulot” trekeri
🥕
✅
Bola vaznini kuzatish jadvali
⚖️
✅
Allergenlarni to‘g‘ri kiritish
✅
Bo‘lakchalar va xavfsizlik qoidalari
✅
Puredan bo‘lakchalarga o‘tish
✅
“Qo‘rquvlarni qanday yengamiz?” maxsus webinar
💬
✅
Sog‘lom ratsion tuzish va mumkin bo‘lmagan mahsulotlar ro‘yxati
Bu kursda shu vaqtgacha olgan bilimlarim, farzandlarimda sinagan tajribalarim bilan bo’lishaman!
Darsliklar
🎧
podkast
,
📄
post
materiallar
shaklida
, yopiq kanalda taqdim etiladi.
🤝
Bundan tashqari,
bir oy davomida umumiy chatda men bilan bevosita aloqa
da bo‘lib, savollaringizga javob olishingiz mumkin!
💰
Kurs narxi atigi 89 000 so‘m!
(Bir pochka pampers narxidan ham arzon, rostini aytsam
😅
)
Evaziga esa — farzandlaringiz uchun bir umrga yetarli bilim olasiz, inshaAllah
🌷
🕐
Sotuv faqat 1 hafta davom etadi!
Ulgurib qoling, onajonlar
💫
📩
Kursga yozilish uchun
👉
@farahmarafon
ga yozing!
@madinakholmatova

Assalomu alaykum qadrli obunachilar. Juda ko'p onalar qo'shimcha ovqat berish haqida so'rashadi. Lekin uni bir og'iz gap bilan ifodalash qiyin. Qo'shimcha ovqat berishni o'rgatish bola sog'ligingiz garovidir. Quyida Madina Kholmatova o'z bilimi va ikki bolaning onasi sifatida o'z tajribalariga tayanib kurs tashkil qildi. Agar undan foydalansangiz Juda manfaatli bo'ladi degan umiddaman. Ayniqsa, tibbiyot instituti talabalari sizlar ham o'rganib, o'rgatuvchilar qatoridan joy oling.
Hurmat bilan Pediatr Nur Olimovna

Chaqaloqlarni o'z holiga qo'yinglar
Assalomu alaykum qadrli onalar, yoki hamshiralar!
Bugun 1 oylik chaqaloqni qabulimga olib kelishdi. Bola 1 kg 900 tug'ilgan, tug'iliboq, reanimasiyada, chaqaloqlar bo'limida davolangan. Hozirda vazni qo'shyapti va bolada bezovtalik yo'q.
Uyida 15 kundan beri yashayapti holos, ona suti kunlik rasionning atigi 30 foizida ( ona o'z sutini suyuq va bemaza deb o'ylaydi) 70 foiz sun'iy aralshma ichadi.
Bolaning qorni dam bo'lib shomdan yig'lashni boshlagan kundan beri ( 13 kun) har kuni orqa peshovga gliserin jo'natishyapti ekan. Sababi, hamshira o'rgatibdi. Bundan tashqari gliserin svecha va viferon svecha ham qo'yishyapti.
1 oylik go'dak har kuni kechga borib stressda turadi, atrofdagilar uni klizma qilishini avvaldan bilgandek.
Nega unday qilasizlar? desam, yig'lab bizni qo'rqityapti, kuchanyapti, biz unga yordam beryapmiz deyishdi. Massaj, gimnastika qilish va kenguru usuli haqida ma'lumot berilmagan.
Barcha yirik pediatriya yo‘riqnomalari (AAP, WHO, NEOMED, Royal Children’s Hospital, ESPGHAN) quyidagicha deydi: uyda tayyorlanadigan gliserin va suv aralashmasi (ya’ni “glycerin solution enema”) chaqaloqlarda qo‘llanishi xavfli va tavsiya etilmaydi. Nega?
1.>20 % gliserin eritmasi ichak shilliq qavatida kimyoviy kuyish yoki og‘riq beradi.
2.Har qanday eritmada sterillik bo‘lmasa, infeksiya xavfi yuqori.
3. Chaqaloqlarda suyuqlikning ozgina o‘zgarishi ham elektrolit buzilishiga olib kelishi mumkin.
1 oylik chaqaloqqa faqat gliserin supositoriy (shamcha) tavsiya qilinadi.
Agar gliserin eritmasi kerak bo‘lsa, faqat statsionar sharoitda, tibbiy buyruq asosida, maxsus tayyorlangan 10 % eritma (1:9 nisbat) qo‘llaniladi. Bunda oddiy suv emas 0.9 foizli natriy xlor qo'shiladi va 37 gradus bo'lishi kerak va chaqaloqlar uchun 5-10 mldan oshmasligi kerak.
Qadrli obunachilar. O'zboshimchalik bilan uy sharoitida klizma qilish qat'iyan man qilinadi.
Hurmat bilan Pediatr Nur Olimovna

Balki yana navbatdagi teskari fikrlardan biri
2-10 yoshli farzandi bor otalar (menga o'xshab)
Agar farzand o'z-o'zidan kelib sizni achomlab olmasa, ustingizga chiqib o'ynamasa, siz borligingizda jim bo'lib qolsa yoki "o'ta odobli" bo'lib qolsa, siz bilan hazillashmasa, orada masofa saqlaydigan bo'lsa, gaplarini sizga aytmasa, biror xato ish qilsayu uni sizdan berkitsa, o'rningizdan turganingizda yoki birortasini chaqirganingizda cho'chib tushsa...
chuqur o'ylab ko'rish kerak...
qayerdadir xato bo'lishi mumkin
balki sizdagi yuqori stres sabab bolaga nisbatan asossiz g'azabdorlik bordir...
balki telefon sabab bolaga nisbatan be'etiborlik bordir...
balki sizdan qo'rquv manbasi sifatida ko'p foydalanilar...
balki siz intizomli tarbiya deb o'ylagan narsa faqat qo'rquv ustiga qurilayotgandir...
qo'rquv bilan katta bo'lish bola kelajagiga o'ta salbiy ta'sir qilishi mumkinligini o'ylab ko'rish kerak.
Bunday muhitda o’sgan bolalarning o’ta kam foizida keyinchalik o’ziga bo’lgan ishonch oshib boradi. Bu boshqalarni o’ziga na’muna qilish orqali bo’ladi…
Bek Olimjon
23.10.25
Kongsvinger
Norvegiya
Original note:
kids, fear, fatherhood

Nima qilsak bolalar shifokordan qo'rqmaydi
Assalomu alaykum qadrli obunachilar.
Men juda ko'p qiynalgan hodisa bu bolaning bizga nisbatan qo'rqishi.
Nafaqat kichik yosh, balki 5 yoshli bola ham og'zini ko'rsatishni hohlamaydi. Bunga sabab biz shifokorlarni bolaga azob beruvchi shaxs sifatida tanishtirish tufaylidir.
Bir oilaga mehmonga bordim va umuman shifokor bo'lmagan ota-onaning yondashuvidan rosa quvondim.
Bola 3 yosh, bog'chaga ketayotib, dadasidan tekshirib qo'yishni so'radi. Dadasi bolaning og'zini, ko'zini, qulog'ini, burnini ko'rdi, keyin yuragini eshitdi.
Bola o'z navbatida dadasining tekshirdi. O'yin sifatida o'tkazilgan bu muolajada bola barcha a'zolarini sanab chiqdi.
Keyin birga bog'chaga ketishdi.
Ajoyib to'g'rimi? Azizlar hamma shunday o'yinlarni oilada o'ynasa bolalar bizdan qo'rqmas edi.
Bizning bolaligimizda " doktor-doktor" o'ynar edik. Unda doktor albatta teriga nimadir suqib, yig'latardi.
😃
Endi bunday o'yinlarni o'ynatmanglar va biz bilan bolalar do'st bo'lishiga zamin yaratinglar.
Hurmat bilan Pediatr Nur Olimovna

Kenguru metodi haqida
Assalomu alaykum qadrli obunachilar.
Bugun sizlarga ajoyib usul kenguru metodi haqida ma'lumot bermoqchiman.
Kenguru metodi
— bu erta tug‘ilgan chaqaloqlarni parvarishlashning ilmiy asoslangan, tabiiy, arzon va samarali usuli bo‘lib, u
ona-bola aloqasini mustahkamlaydi
,
fiziologik barqarorlikni ta’minlaydi
va
chaqaloqning yashash imkoniyatini sezilarli oshiradi
.
1978-yil
,
Kolumbiya
ning Bogota shahridagi
Instituto Materno Infantil
shifoxonasida bu metodni birinchi marta
Dr. Edgar Rey Sanabria
va
Dr. Héctor Martínez Gómez
ishlab chiqqanlar. Chunki Chala tug'ilgan bolalar uchun inkubatorlar yetarli bo'lmagan.
Qanday foydalari bor?
1. Termoregulyatsiya (issiqlikni saqlash)
Ona tanasining harorati chaqaloq uchun tabiiy “inkubator” rolini bajaradi.
Teri-teri bilan kontakt natijasida chaqaloqning tana harorati barqarorlashadi.
Ona tanasi chaqaloq haroratini sezadi va mos ravishda o‘z haroratini avtomatik tarzda o‘zgartiradi (bu “termal sinxronizatsiya” deyiladi).
2. Fiziologik barqarorlik
Yurak urish tezligi va nafas olish ritmi stabillashadi.
Stress gormonlari kamayadi, qon bosimi me’yorda bo‘ladi.
Oksigenatsiya yaxshilanadi, apneya (nafas to‘xtashi) kamroq uchraydi.
3. Immunologik himoya
Ona terisidagi mikroflora bilan erta tanishish chaqaloqning immun tizimini mustahkamlaydi.
Ko‘krak suti tezroq va yaxshiroq ajraladi, bu esa antitelalar orqali infektsiyalarga qarshi tabiiy himoyani ta’minlaydi.
4. Emotsional va psixologik ta’sir
Ona va bola o‘rtasidagi bog‘lanish kuchayadi (oksitotsin sekretsiyasi oshadi).
Onada postpartum depressiya xavfi kamayadi.
Chaqaloq o‘zini xavfsiz sezadi, uxlaydi va yaxshi rivojlanadi.
5. Oziqlanishni yaxshilash
Chaqaloq ko‘krakka yaqin bo‘lgani sababli emizish osonlashadi.
Sut ishlab chiqish (laktatsiya) kuchayadi, vazn ortishi tezlashadi.
Demak bu usul ruhiy yaqinlik jihatidan barcha go'daklarga juda foydali ekan.
Pediatr Nur Olimovna