«ПсихоБлог»

Машинада узоқ сафарга отланган ва олд ўриндиқда ўтирган бўлсангиз, асло эснашга уринманг! Чунки сизни эснашингиз ҳайдовчини ҳам эснашига, уйқуси келишига сабаб бўлади. Бу эса автоаварияга олиб келиши мумкин.
Нега бундай бўлади?
Чунки эснаш юқумлидир. Лекин инфекция, вирус каби маънода эмас. Эснашнинг "юқумли"лиги психологик-неврологик механизмлар билан боғлиқ.
Атрофдаги одам эснаса, миямизнинг эмпатия ва тақлидга жавобгар mirror neuron(кўзгу нейрон)лари фаоллашади. Шу сабабли биз ҳам худди ўша ҳаракатни ихтиёрсиз такрорлаймиз.
Қисқача, шу кўзгу нейронларига тўхталсак:
Баъзи олимлар "кўзгу нейронлари" кашфиётини сўнгги ўн йил ичида нейробиология соҳасидаги энг муҳим воқеа деб ҳисоблайдилар. Улардан бири Вилаянур Рамачандран бўлиб, у бу нейронлар тақлид қилиш ва тил ўрганиш жараёнларида ҳал қилувчи аҳамиятга эга деб таъкидлайди. Шундай бўлса-да, уларнинг ғоят машҳурлигига қарамай, бугунги кунга қадар кўзгу нейронларининг ишлаши тақлид қилиш каби когнитив функцияларни қандай амалга оширишини тасвирлайдиган муносиб ҳисоблаш модели таклиф этилмаган. Аммо бу бўйича тадқиқотлар давом этмоқда.
@psixobloguz

Айтилишича, бу видеони ўчиртиришибди. Ҳақ гапни айтган одам доим овози ўчиртирилади
негадир бизда
#BizgaTozaHavoKerak

Ҳазина топдим

Таълим психологиясига оид янги тадқиқот чиқибди
Қисқача айтганда, конспектни қўлда ёзиш, компьютерда ёзишга қараганда анча самаралироқ экан. Қўлда конспект тўлдирган талабалар ўқишда анча яхши натижалар кўрсатишган.
PS.: Бугундан бошлаб қўлда ёзишни мажбурий қиламан)
#BizgaTozaHavoKerak
https://link.springer.com/article/10.1007/s10648-024-09914-w
@psixobloguz

Фойдаси борми йўқми билмадиму бундан кейинги постлар
#BizgaTozaHavoKerak
хештеги билан қўйиб борилади. Бошқалардан ҳам шу хештегни оммалаштиришларини сўрайман

Channel name was changed to «
«ПсихоБлог» | #BizgaTozaHavoKerak
»

Нарциссизм
Бугун сизларга нарцисслар ҳақида пост ҳавола қиламан. Бундай илмий постни бошқа ҳеч қаердан тополмайсиз, ҳа, фақат мендан топа оласиз! Агар кимдир бу постда нимадир хато деб айтса билингки у менга ҳасад қилаяпти!
Ўзбек телеграм тармоғи сегментидаги нарциссизм симптомлари ҳақидаги илк илмий тушунтириш учун мақтовга тўла изоҳлар, улашишлар ва каналимга обуна бўлиш билан миннатдорчилик билдиришни унутманг!
Демак бошладик!
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5-нашри қўлланмаси бўйича нарциссистик шахсият бузилишига эга одамларда учровчи симптомлар:
1. Ўзининг улуғворлигини ҳис қилиш.
Янаям қўшимча қилсак, катта аҳамиятлилик туйғуси. Яъни бундай одам талантларини бўрттиради. Ҳатто пичоққа илинадиган тайинли натижалари бўлмаса ҳам атрофдагилар унинг ҳаммадан устун эканлигини кўришни истайди.
2. Чексиз муваффақият, куч, ақллилик ёки гўзаллик ҳақида фантазиялар.
Доимий тарзда улкан ютуқлар, кучли бўлиш, мукаммал севги ва чексиз иқтидорга эга бўлиш ҳақида орзу/фантазиялар унинг миясига келаверади.
3. Ўзини уникал, ноёб, такрорланмас эканлигига ишончи ўта баланд.
Уни жамиятдаги жойи фақат ўзига ўхшаганлар билан яъниким юқори тўрда ўтирадиган, обрўйи баланд инсонлар доирасида бўлиши керак деб ҳисоблайди.
4. Ҳаддан ташқари мақтовга ўчлик.
Мақтовга, эътирофга қанчалик лойиқлиги эмас. Асосийси мақтов ва эътироф. Мақтовга эришиш учун ёлғон тўқишдан ҳам тап тортмайди.
5. У алоҳида имтиёзларга лойиқ эканлигини ҳис қилади.
Бошқаларга таалуқли қоидалар у учун ёзилмаган. Шунингдек, аксинча бошқаларга руҳсат берилмаган нарсалар унга руҳсат берилган. Масалан, сўзда хиёнатларга қарши аммо ўзи хиёнат қилади. Агар унга хиёнат қилишса, жанжал кўтаради.
6. Бошқа инсонларни эксплутация қилишга тайёр.
Шахсий мақсадларига эришиш учун бошқалардан восита сифатида фойдаланади. Уларни деярли фақат ўзи учун фойдалилик нуқтаи назаридан қабул қилади.
7.Эмпатиянинг йўқлиги.
Бошқаларга ҳамдардлик ҳисси йўқлиги. Бу критерия илмий баҳсларни келтириб чиқарган: эмпатия билдира олишмайдими ёки исташмайдими? Аксарият олимлар нарциссларда эмпатия бор шунчаки уни назар-писанд қилмайдилар, эътиборсиз қолдирадилар, деб ҳисоблашадилар.
8.Бошқаларга нисбатан кучли ҳасад ёки бошқалар унга ҳасад қилишига ишонч.
Кўпинча бошқаларнинг ютуқларини кўра олмаслик, ўзини улардан устун қўйиш.
9.Хулқ-атвордаги манманлик ёки бошқаларга нисбатан нафратли муносабат.
Одамларга юқоридан қараш, уларни паст баҳолаш
Нарцисс деб ташҳис қўйиш учун юқорида айтиб ўтилган 9 та симптомдан 5 таси учраши лозим.
PS.: Хўш, энди савол: нарцисс танишингиз борми? Балки ўзингиз нарцисс бўлсангиз керак?)
@psixobloguz

Emergent property
Фундаментал мавзуларга қизиқувчилар яқинроқ келинг
ОНГ ИНСОНДА ҚАНДАЙ ПАЙДО БЎЛАДИ?
Шу савол фаннинг энг мураккаб саволларидан бири ҳисобланади. Онг – бу феномен. Ҳозирча онг қандай ҳосил бўлишини аналогия ёрдамида энг яхши тушунтириш мана бундай:
Масалан:
Физикада
Худди “сувнинг ҳўллиги” каби:
водород + кислород → сув ҳосил бўлади.
Лекин ҳўллик водородда ҳам, кислородда ҳам йўқ. “Ҳўллик” фақат тизим бўлганда пайдо бўлади.
Кимёда
Худди тузнинг (натрий хлорид) шўрлиги каби:
Натрий + хлор → туз ҳосил бўлади .
Лекин шўрлик натрийда ҳам хлорда ҳам йўқ. Шўрлик уларнинг кимёвий бирикиши натижасида пайдо бўлади.
Биологияда
Юрак қонни ҳайдайди, аммо юракнинг ҳеч бир алоҳида ҳужайраси бу қобилиятга эга эмас. Бу вазифа бутун аъзонинг юзага келувчи хусусиятини ҳисобланади.
Психологияда
Онг миянинг юзага келувчи хусусияти ҳисобланади. Алоҳида нейронлар онгга эга бўлмасада, уларнинг мураккаб ташкил этилиши ва ўзаро таъсирлашуви бу ҳодисанинг вужудга келишига сабаб бўлади.
Хуллас шу нарса эмержентлик(Emergy property) дейилади.
Қизиқ маълумот:
Болада онг 18 ойда пайдо бўлади. Илмий тажрибада 18 ойлик бола кўзгу олдига қўйилади. Пешонасига доғ қўйилади. Бола кўзгуга қарамай, ўз пешонасини ушласа — ўзини таниди. Бу — self-awarness (менлик ҳисси) туғилган он. Маймунлар, делфинлар, филлар ҳам тестдан ўтади. Кўпчилик ҳайвонларда эса йўқ.
@psixobloguz

Лирик чекиниш дўстлар. Канал йўналишига мос шеър:
АСАБЛАР
Асаблар, асаблар, асаблар...
Сабабсиз сочилган ғазаблар,
Гуноҳсиз чекилган азоблар.
Кўз ёшлар...
Барига сабаблар
Асаблар, асаблар, асаблар.
Асаблар кимларни қулатмас,
Асаблар уйқуни йўлатмас,
Қалбни ҳеч шодликка тўлатмас,
Одамлар темирмас, пўлатмас!
Асаблар кимларни қулатмас!..
Асабга сўз берманг, одамлар,
Ғазабга йўл берманг, одамлар,
Умр-ку шунчалар қисқадир,
Шуни ҳам қилмаймиз биз қадр.
Асабга сўз берманг, одамлар,
Азобга йўл берманг, одамлар!
Эркин Воҳидов
@psixobloguz

Метафорик ассоциатив карталар ҳақида бир мулоҳаза
Сўнгги йилларда психология амалиётида турли визуал методлар, метафоралар ва карталар орқали “ички дунё билан ишлаш” анча оммалашди. Бу усуллар инсонни ўйлантиришга, ҳис-туйғуларни ифодалашга ёрдам бериши мумкин. Шу жиҳатдан улар айрим одамлар учун муайян СУБЪЕКТИВ ФОЙДА бериши мумкин, буни инкор қилиб бўлмайди. (Хатто бузуқ соат ҳам бир кунда икки марта вақтни тўғри кўрсатиб фойдали бўлади ахир)
Бироқ, илмий психология нуқтаи назаридан ҳар қандай методнинг ҳақиқий самарадорлиги текширилиши, яъни
валидлик (validity)
ва
ишончлилик (reliability)
мезонларига жавоб бериши лозим. Метафорик ассоциатив карталар эса бу мезонлардан ўтмаган — уларнинг натижаларини такрорлаб бўлмайди, илмий синовлардан ўтмаган ва психологик диагностика сифатида ТАСДИҚЛАНМАГАН.
Ҳуллас, ҳар бир психолог илмий тафаккурни сақлаши, поп-психология методлари ортидан кўр-кўрона эргашмаслиги муҳим. Илмда энг асосий қоидалардан бири шундай:
“Ҳар қандай фикр — тажриба билан исботланмагунча, фақат фикр бўлиб қолаверади.”
@psixobloguz