The Stranger

Kitob oʻqimaydiganlar kitob oʻqiydiganlarni rosa aqlli deb oʻylashsa kerak...

Ota-onangizni koʻndirish qiyinmi yo sizda koʻngli yoʻq odam bilan butun umr birga yashash?
Shunga qarab tanlov qilaveringlar.

Oʻliklar tiriklar har kuni holva yeydi deb oʻylashadi yoxud til bilish va tarjimonlik boshqa-boshqa narsalar ekanligi haqida...
Hali oʻzim birorta tilni bilmagan vaqtlarimda qaysidir tildan sertifikati bor odamni avliyoday koʻrardim. Tasavvur qiling, u yana bir butun boshli tilni biladi.
Bir tanishim IELTSdan sakkiz olgandi. Ingliz tilidan kurs oʻtardi. Bitta inglizcha qoʻshiq nihoyatda yoqib qoldi. Shuni tarjima qilib ber, dedim. Ishoning, birorta soʻziga tushunmadi. Oldimda nihoyatda xijolat boʻldi.
Sertifikat dasturi juda cheklanganini keyin tushundim. Chet tilidan sertifikat borligi oʻsha tilni bilishini emas, oʻsha tildan sertifikat olishga qodirligini bildiradi. Faqat oʻquv dasturiga tayyorlanib IELTSdan sakkiz olgan kishining soʻz boyligi ingliz tilida oʻnta badiiy kitob oʻqigan kishinikidan kam boʻladi.
Tarjimon boʻlmoqchimisiz yoki biror tilni haqqoniy oʻrganmoqchimisiz, unda badiiy, ilmiy kitoblarni oʻqing, kino koʻring. Shunda soʻz boyligingiz oshadi. Sertifikat dastlabki qadam. Qaysidir darajadagi til sertifikati maqsad emas, vosita boʻlishi kerak.
@salimov_blogi

Tarjima haqida mulohazalar...
Falon nashriyotni yoqtirmayman, degandi bir tanishim. Nimagaligini soʻragandim. Aytishicha, asosan diniy kitoblar chiqaradigan oʻsha nashriyotning bosmaxonasida, omborida kitobxonlar uyining toʻrida saqlaydigan kitoblar nopok sharoitlarda, joylarda turganini, bunga beparvo va bepisand munosabatda boʻlishganini koʻrgan ekan.
Oldingizga ovqatni chiroyli qilib olib keladigan restoranlar koʻp. Ammo ayrimining oshxonalarini, ovqat qanday tayyorlanishini va bunga munosabatni koʻrsangiz qaytib kirmay qoʻyasiz.
"Martin Iden", "Usta va Margarita" kabi oʻnlab sara adabiyotlarni tilimizga oʻgirgan Qodir Mirmuhamedov haqida bir gap eshitgandim. Tarjimonlar asosan uyda ishlashini bilasiz. Uyda esa odam ancha bemalolroq boʻladi. Ammo Qodir Mirmuhamedov uyda ishlasa ham tarjimaga oʻtirishdan avval koʻchaga chiqayotganday tayyorgarlik koʻrar, kostyum-shim, oq koʻylak, boʻyinbogʻlarni taqib, soʻng tarjimaga oʻtirarkan.
Oʻzim ham shu prinsipga amal qilaman. Maʼnaviy qiymatga ega mahsulotni faqat ichiga emas, oʻziga, tayyorlanish jarayoniga ham eʼtiborli boʻlish kerak. Men tarjima qilgan kitobni kimdir sevib oʻqiydi, yostigʻining tagiga qoʻyib uxlaydi, uyining toʻrida olib qoʻyadi. Shunday ekan men ham tarjima jarayonida oʻzimni shunga loyiq tutishim kerak.
@salimov_blogi

Qasam ich,
Osiyo,
Soro,
Maryam,
Fotimatuz Zahro,
Robiya
va Laylo haqqi...
Qasam ich,
bulg‘anmagan daryolar,
erimagan qorlar,
ochilmagan g‘unchalar,
to‘kilmagan yaproqlar,
ichilmagan buloqlar haqqi...
Qasam ich,
qindagi qilichlar,
teshilmagan zirhlar,
egilmagan yoylar,
otilmagan o‘qlar haqqi...
Qasam ich,
ochilmagan go‘rlar,
yirtilmagan qafaslar,
qonga belangan jasad ila
janoza o‘qilgan shahidlar haqqi...
qasam ich,
ismat hijobi ortidagi pokiza yuzlar,
iffatdan egilgan jannatiy boshlar,
haq sari bosilgan mustaqim qadamlar
va zangor kimxob yopingan tobutlar haqqi
“Xiyonat qilmadim”, deb qasam ich!..
Asqar Mahkam
@salimov_blogi

Sezen Aksu
ni tushunib eshitish uchun ham turk tilini
oʻrgansa
arziydi.

Yozuvchilar yozib beradigan nutqni minbarda oʻzinikidek aytib beradiganlar bisyor. Soʻzlarini tinglaysiz, anglaysiz, ammo u sizni taʼsirlantira olmaydi. Ayni damda ilinadiganimiz har kunlik yozilib boriladigan
note
larni jamlab sizga yetkazuvchi
Noor's Note
dir.
Samimiy, rasmiyatchilikdan uzoq, lahzalik hislar va kitoblar haqida. Balki siz ham oʻzingizni ushbu makonda toparsiz.
👇
👇
👇
https://t.me/noorsnote
https://t.me/noorsnote
https://t.me/noorsnote

Yoshlar oʻzbek tilini tushunmay qoʻydi.
"Qila olasanmi?" degan gap bor. Biror nimani olish kerak boʻlsa "Ola olasanmi?" deyishga toʻgʻri keladi, bu esa gʻaliz eshitiladi. Shu bois "Ola bilasanmi?" shaklida ishlatiladi, buni kundalik soʻzlashuvda ham, kitoblarda ham koʻrganman. Lekin yoshlarga "Ola bilasanmi?" desam tushunmaydi. "Nimani bilamanmi?" deb hayron qoladi.
Bitta tanishim Buxoroga kelayotgandi. "Necha kun yurasan?" dedim. Shu gapdan "Buxoroda necha kun boʻlasan?" degan ma'noni chiqara olmadi. "Buxoroga sakkiz soatda borilishini bilmaysanmi, nimaga bir necha kun yurishim kerak?" dedi.
"Chiqar" degan soʻz gumon ma'nosida ishlatiladi. Kelayotgan chiqar – kelayotgandir. Chiqarning chiqmoqdan boshqa soʻzligini tasavvur ham qila olishmaydi.
Bular eng oddiy narsalar. Yana minglab soʻzlar, iboralar, soʻz birikmalarining ma'nosini bilishmayotganiga guvoh boʻlyapman. Ayrim kanallardagi postlar ostiga boshlangʻich sinf darajasidagi soʻzlarning maʼnosini tushunmay, bu nima degani deya soʻrab oʻtirishganini koʻp koʻraman.
Soʻz boyligi tor insonning aqli kalta, hissiyotlari oʻlik boʻladi, bu fakt. "1984" asarida jamiyatni itoatda tutish uchun xalqning lugʻat boyligini ozaytirishadi. "Istiqlol" degan soʻzni bilmagan odam istiqlolga intilmaydi.
Mana shu yerda kitob oʻqishning ahamiyatini bilish mumkin. Oʻqiganda ham boshqa tilda yoki boshqa tildan tarjima qilingan emas, oʻzbek adabiyotini oʻqish kerak. Chunki faqat oʻzimizga xos hislar, soʻzlar borki, ularni na tarjimada ishlatib, na tarjima qilib boʻladi. Oʻzbek tili nihoyatda boy, serqirra til, hatto izohli lugʻat ham jamiki soʻzlar va ma'nolarni qamrab ololmagan.
Chet tilidan sertifikat olmoqchi boʻlsangiz "Oʻqish" boʻlimi bor. Unda matnni oʻqib, mazmunini tushunib, soʻng savollarga javob berish kerak. Ya'ni sizga yoʻq joydan savol berilmaydi, javob tepada turibdi, sizda shunchaki matnni tushunish qobiliyati boʻlsa kifoya. Oʻzbek tilidan ham shunaqa imtihon olinsa koʻpchilik yiqiladi.
Kitob oʻqib turinglar, doʻstlar. Gaplashishga odam qolmayapti axir.
@salimov_blogi

​​
Kormak Makkarti – "Yoʻl"
Hamma narsa o'lgan: baliqlar, qushlar, hayvonlar, hatto o'simliklar, daraxtlar. Bir qatra nur yo'q, faqat sovuq, yomg'ir, qor, zulmat. Dunyo boshdan oyoq kulrang tusda. Yer yuzida bir hovuchgina inson tirik qolgan va ular yashab qolish uchun bir-birini yeyishga majbur.
Mana shu sharoitda ota o'g'li bilan janubga yo'l oladi. U yoqda hayot bormi, ovqat bormi, yaxshi odamlar, odam yemaydigan odamlar bormi, bilmaydi, bu bor yo'g'i umid. Ona taslim bo'lishi mumkin, otaning esa haqqi yo'q. U nima bo'lishidan qat'i nazar bolasini himoya qilishi, qornini to'qlashi, ustini butlashi shart.
Aksiga olib ota va oʻgʻil munosabati ona va oʻgʻil yoki ota va qiz munosabatiga oʻxshamaydi, buni sezgandirsiz, ota ham, oʻgʻil ham oʻzini erkin qoʻymaydi, qandaydir taranglik hukm suradi, bir-birlarini yaxshi koʻrishadi va ayni vaqtda buni izhor qilisholmaydi.
Men hech bir asarda bunchalik qiynalmaganman. Asablarim bunchalik qaqshamagan. Necha bor kitobni otib yuborgim, parcha-parcha qilib tashlagim keldi. Bir vaqtning o'zida ham mutolaani to'xtatgim kelar, ham kitobdan ko'zlarimni uzolmasdim. Hozir nimadir bo'ladi, hozir ularni tutib yeb qo'yishadi degan xavotir bir lahza bo'lsin ketmadi.
Kitobni, syujetni, yozuvchi ko'targan g'oyani uzoq ta'riflash mumkin. Axloq inqirozi, insoniylikning mo'rtligi, qiyin sharoitda yovvoyi instinktlar yuzaga chiqishi, ammo aslo umidni uzmaslik, insoniylikni yo'qotmaslik kerakligi va hokazo. Shu tipdagi boshqa asarlarda ham yuqoridagi ma'nolarni topasiz. Ammo "Yo'l"dagi hissiyotlarni boshqa asardan topa olmaysiz.
Aniq ayta olamanki, kitobni farzandli bo'lishimdan avval o'qiganimda bu darajada ta'sirlanmasdim. Otalik mas'uliyati yelkamda turgani uchun, o'g'limni qattiq yaxshi ko'rganim uchun, hatto tinchlik, farovonlik davrida ham ota uchun hayot doimiy kurashdan iboratligini bilganim, uyga toʻrtta non koʻtarib kelish gohida qanchalar qiyinligini koʻrganim uchun ham asardagi ota-o'g'ilning holatini iliklarimgacha his qildim.
Dostoyevskiyni ayrim adabiyotshunoslar tanqid qilishadi, sababi unda inson ruhiyatini tushunish va tushuntirish yuqori darajada, biroq syujetda no'noqlik bor, voqealar ketma-ketligi, tasvirlar kishini o'ziga mixlab qo'ya olmaydi. U fikrlari orqaligina sizga ta'sir qiladi. Makkarti esa falsafiy fikrlarni deyarli bermaydi, tagiga chiziladigan kam sonli aforizmlar ham qisqagina. U hech nimani batafsil tushuntirmaydi, sharhlamaydi, qisqa-qisqa jumlalarni shunday tuzadiki, holatni tanangizda his qilasiz.
Adabiyotning vazifasi nima, u insonni qanchalik dahshatga tushira oladi yoki qanchalik ko'nglini yumshata oladi, nimaga kitob o'qish kerak, millonlab odamlar nimaga kitob o'qiydi, haqiqiy mutolaa zavqi qanday bo'ladi? "Yo'l"ni o'qisangiz barini tushunib yetasiz.
@salimov_blogi