Jamshid Muslimov
2. Hyumning “Mo‘jizalar haqida”
essesining 1-qismini o‘qish va sharhlash
00:00:00 Kirish va loyiha taqdimot
00:04:09 Matnni o'qishni boshlash
00:05:06 Tarjima haqida izoh
00:08:55 §86 Tillotson argumenti
00:32:48 §87 “Dono odam ishonchini dalilga mutanosiblashtiradi”
00:51:23 §88 Guvohlik va uning asoslari
01:07:20 §89 G'ayri oddiy da'volar va Hind shahzodasi misoli
01:22:57 §90 Humning mo'jiza ta'rifi
01:37:58 §91 Asosiy maksima
01:46:50 Beruniyning “Hindiston” asaridan parcha
02:04:43 Xulosa
Loyihani quvvatlash uchun:
9860010105626500
Jamshid Muslimov
Devid Hyumning “Mo‘jizalar haqida” essesining birinchi qismini o‘qish va sharhlashni boshladik.
- Maqolaning maqsadi nima?
- Zaif dalil kuchlini yenga oladimi?
- Hind shahzodasi nega muzga ishonmagan?
- Mo‘jiza nima? G‘ayrioddiy hodisa bilan farqi
- "O‘lik tirildi" desa - qanday tekshirish kerak?
- Beruniy xabarlarga ishonish haqida nima degan
Loyihani quvvatlash uchun:
9860010105626500
Jamshid Muslimov
👇
👇
https://youtu.be/N-8tfo8YR_M?si=lEkWK33Dv6yBjp8b
Hyum maqolasini o‘qish va sharhlash videosi yuklanish jarayonida. Ungacha maqolaning birinchi qism tarjimalarini o‘qishingiz mumkin.
Ingliz tilida to‘liq original
Loyihani quvvatlash uchun:
9860010105626500
Hyumning "Mo'jazalar haqida" maqolasi | O'qish va sharhlashga KIRISH
00:00:00 -Eduard Kreygning "Falsafa. Qisqa tanishtiruv" (
#1000kitob
) kitobining 3-bobga kirish
00:02:10 - Devid Hyum biografiyasi (tug‘ilishi, bolaligi, universitet)
00:04:09 - Yoshligidagi intellektual kashfiyot va asarlari
00:06:21 - Hyumning tashqi ko‘rinishi va xarakteri
00:08:48 - Epistemologiya va empirizm (tajribachilik)
00:11:01 - Sabab-oqibat muammosi va G‘azoliy bilan parallellar, menlik masalasi
00:18:20 - Hyumning ta’siri (Kant, pozitivizm, zamonaviy fan va falsafiy oqimlarga)
00:24:15 - Hyumning siyosiy falsafasi
00:26:10 - Hyumning tarixchiligi
00:26:48 - Keyingi suhbatlar rejasi va qo‘llovga chaqiriq
Jamshid Muslimov
Loyihani quvvatlash uchun:
9860010105626500
Эдвард Крейггнинг "Фалсафа: ўта қисқа таништирув" китобининг учинчи боби Дэвид Ҳюмнинг "Мўъжизалар ҳақида" мақоласига бағишланган. Бу мақола 1748 йилда ёзилган бўлса-да, ҳозиргача катта мунозараларга сабаб бўлмоқда ва замонавий илмий, сиёсий ва фалсафий қарашларга таъсир кўрсатмоқда.
Ҳюм мақоласига киришдан аввал муаллиф билан қисқача танишамиз. Дэвид Ҳюм қандай одам эди? Унинг фалсафаси нималар ҳақида?
Навбатдаги видеода Ҳюмнинг ҳаёти, характери ва асосий фалсафий қарашлари билан танишамиз. Кейинги видеоларда эса унинг мақоласини сатрма-сатр таҳлил қиламиз, бошқа фалсафий қарашлар билан солиштирамиз, замонавий файласуфларга таъсирини ўрганамиз. Шунингдек, Ибн Халдун, Беруний ва Ғазолий қарашлари билан параллелларни кўриб чиқамиз.
Ҳавола изоҳда
_________________
Edvard Kreyggning "Falsafa: o‘ta qisqa tanishtiruv" kitobining uchinchi bobi Devid Hyumning "Mo‘jizalar haqida" maqolasiga bag‘ishlangan. Bu maqola 1748 yilda yozilgan bo‘lsa-da, hozirgacha katta munozaralarga sabab bo‘lmoqda va zamonaviy ilmiy, siyosiy va falsafiy qarashlarga ta’sir ko‘rsatmoqda.
Hyum maqolasiga kirishdan avval muallif bilan qisqacha tanishamiz. Devid Hyum qanday odam edi? Uning falsafasi nimalar haqida?
Navnatdagi videoda Hyumning hayoti, xarakteri va asosiy falsafiy qarashlari bilan tanishamiz. Keyingi videolarda esa uning maqolasini satrma-satr tahlil qilamiz, boshqa falsafiy qarashlar bilan solishtiramiz, zamonaviy faylasuflarga ta’sirini o‘rganamiz. Shuningdek, Ibn Xaldun, Beruniy va G‘azoliy qarashlari bilan parallellarni ko‘rib chiqamiz.
https://youtu.be/5kCsURy8D2c?si=vGjaMYuvyX8q7z_Y
00:00:00 -Eduard Kreygning "Falsafa. Qisqa tanishtiruv" (
#1000kitob
) kitobining 3-bobga kirish
00:02:10 - Devid Hyum biografiyasi (tug‘ilishi, bolaligi, universitet)
00:04:09 - Yoshligidagi intellektual kashfiyot va asarlari
00:06:21 - Hyumning tashqi ko‘rinishi va xarakteri
00:08:48 - Epistemologiya va empirizm (tajribachilik)
00:11:01 - Sabab-oqibat muammosi va G‘azoliy bilan parallellar, menlik masalasi
00:18:20 - Hyumning ta’siri (Kant, pozitivizm, zamonaviy fan va falsafiy oqimlarga)
00:24:15 - Hyumning siyosiy falsafasi
00:26:10 - Hyumning tarixchiligi
00:26:48 - Keyingi suhbatlar rejasi va qo‘llovga chaqiriq
Hay
dar Jamolning Ruh Strategiyasi
Haydar Jamol haqida qisqa formatlarda gapirishning iloji yo‘q, chunki bu shaxsning miqyosi u haqida uzoq, chuqur va keng ko‘lamda so‘zlashni nazarda tutadi. Eng qiyini — u haqda qisqa va lo‘nda aytishga urinish, shunda sen aytganingni odam darrov tushunsin. Buning uchun katta iste’dod kerak — va u, shubhasiz, ana shunday iste’dod egasi edi.
Bilamizki, iste’dod — bu Tangrining in’omi. “Xarizma” atamasi ham yunonchadan “in’om” deb tarjima qilinadi. Biror kishi xarizmatik deyilganda, Haydar Johid o'g'li shubhasiz xarizmatik edi. Bu in’om bilan bog‘liq, shuning uchun u haqida uzoq gapirish mumkin.
Haydar Jamol rusiyzabon islom makonida islom haqidagi asosiy narsalarni, tushunchalarni tushuntirib bera olgan shaxsga aylandi. Biz juda qiyin vaziyatga tushgan edik: diniy an’ana sovet davrida uzilib qolgan, iymon va din haqidagi bilimlarimiz parokanda, sodda, ko‘p jihatdan ibtidoiy edi.
Aqlli bir kishi aytganidek, Haydar Jamol bizga islomni shunday tushuntirdiki, g‘arb falsafasi ko‘z-yosh qilgan bo‘lardi. U islomni chuqur metafizika va falsafa tili orqali izohlab berdi va shu bilan islomni faqat salla kiygan kishilarning odatiy an’anasi deb bilgan odamlarning ko‘z o‘ngida uni balandroqqa ko‘tardi.
Haydar Jamol ko‘rsatdiki: islom — bu ruh strategiyasi, bu Odam a.s.dan boshlab Islomning so‘nggi payg‘ambarigacha davom etgan inqilobiy ta’limotdir. U manifestatsiya g‘oyasi zanjirini ochdi. Hatto uning “Payg‘ambarlar inqilobi” degan kitobi ham bor.
Haydar Jamol rus va rusiyzabon islom uchun ulkan intellektual va ma’naviy olamning eshigini keng ochib bergan shaxs edi. Men ko‘plab odamlarni bilaman: menga O'zbekiston, Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Tojikiston, Ozarbayjon, AQShdan yozishadi — ular uni g‘oyibona o‘z ustozlari deb biladi. Ular uchun u — yo‘l ko‘rsatuvchi mayoq.
Bu uning shaxs miqyosini ko‘rsatadi: u o‘ziga berkinib olgan odam emas edi. Ko‘p odamlar aytadiki, uning islom talqini murakkab, intellektual jihatdan nozik, har kim ham uni tushuna olmaydi. Ammo Qur’onda aytilganidek, “Islom — tafakkur qiluvchilar uchun”. Tafakkurga, yengib o‘tishga chaqiruvchi iroda impulsi — bu Haydar Jamol da’vat qilgan narsa edi. U aytardi: iymon — bu ikki asosning birlashuvi: ichki irodaning amali va intellektual irodaning amali. Ular qo‘shilganda, sof iymon porlaydi.
Chunki Qur’onda Alloh ko‘p bora murojaat qilib aytadi: “Axir ko‘rmayapsizmi? Axir anglamayapsizmi? Men yaratgan narsalardan qay birini inkor qilasiz?” Bu shuni anglatadiki, Alloh bizga intellektual nutqni qurishni buyuradi. Qur’onning ilk oyatlari “Iqro, iqro, iqro!” — “O‘qi!” bo‘lgan. Payg‘ambar sallallohu alayhi va sallam “Men qodir emasman” degan bo‘lsalar ham, mana shu “qodir emasman” orqali irodani yengib o‘tish — bu irodani eng oliy darajada namoyon qilishdir.
Haydar Jamolning butun hayoti qiyinchiliklarni, agressiv va dushman muhitni yengib o‘tish amali edi. U Moskva intellektual bogemasi orasida tarbiya topganini unutmaslik kerak. O‘sha sharoitda o‘zingni musulmon deb e’lon qilish oson emasdi, chunki sen ulardan ustun ekaningni, islom ta’limotining ular ilgari surgan g‘oyalardan ustunligini isbotlashing kerak edi.
Ko‘plab mashhur, ommaviy odamlarni bilaman — ular uning chaqiriqlariga javob bergan, garchi buni ochiq aytishmasa ham. Ammo juda katta odamlar guruhi islomga aynan Haydar Jamol chaqirig‘i mexanizmi orqali kirib kelgan.
Ruslan Aysin
Haydar Jamolning Ruh Strategiyasi Haydar Jamol haqida qisqa formatlarda gapirishning iloji yo‘q, chunki bu shaxsning miqyosi u haqida uzoq, chuqur va keng ko‘lamda so‘zlashni nazarda tutadi. Eng qiyini — u haqda qisqa va lo‘nda aytishga urinish, shunda sen…
O‘zbekiston tavalludi. Markaziy Osiyodagi milliy-hududiy chegaralanish ortidagi sirlar Amerikalik tarixchi olim “O‘zbekiston tavalludi” kitobining muallifi Adib Xolid o‘z asarida 1917-yildan keyin Markaziy Osiyo o‘tkazilgan hududiy chegaralanish va buning…
O‘zbekiston tavalludi. Markaziy Osiyodagi milliy-hududiy chegaralanish ortidagi sirlar
Amerikalik tarixchi olim “O‘zbekiston tavalludi” kitobining muallifi Adib Xolid o‘z asarida 1917-yildan keyin Markaziy Osiyo o‘tkazilgan hududiy chegaralanish va buning natijasida yuzaga kelgan beshta respublika (O‘zbekiston, Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston va Qirg‘iziston)ni yaratish g‘oyasi bolsheviklar tomonidan o‘ylab topilgan, degan anʼanaviy qarashga qarshi chiqadi. U O‘zbekistonning asl meʼmori kim ekanini ham aytib o‘tadi. Quyidagi videoda shu haqida so‘z yuritiladi.
Batafsil —
https://daryo.uz/yj9-hfZDR
👉
Obuna bo‘ling —
@daryo
Аммо, шуни ҳам тан олиш керакки, Ҳюмнинг ўзи мураккаб фикрни етказиш учун кенгроқ шарҳлашга уринган ва қизиқ ҳаётий кейслар билан изоҳлаган.
Насиб қилса, кейинги видеолар Ҳюмнинг "Мўжизалар ҳақида" эссесини таҳлил қилишга бағишланади.