Abylaikhan Suiindik
https://youtu.be/gxIm1NxF46A?si=d2Yn_hVCbUGyDK27
Биркауи (рахимаһулла) еңбектер жазудың қажеттілігін былай түсіндіреді:
«Кең көлемді кітаптарды өте аз адам иеленеді. Ал оларды алғандардың көбі – әлсіз, оқуға шамасы жоқ».
Бұл жерде маңызды әдістемелік ой бар:
Шынайы ілім алу үшін көреген ұстаздың алдында оқу қажет! Ол ұстаз мәтіндерді түзетеді, қателерді анықтайды, дұрыс нұсқасын көрсетеді. Түпнұсқа кітаптарға түсіндірме жазатын ғалымдардың маңызды міндеті – мәтінді дұрыс қалпына келтіру. Егер бұл ескерілмесе — қателік, бұрмалау көбейеді, студенттің түсінігі шатасады, ақиқат пен жалғанды ажырата алмай қалады.
Ал енді ойлап көріңіз: Бізге дұрыс жеткен мәтіннің өзін көшіруші немесе мухаққиқ бұзып жіберсе ше?
https://youtu.be/xBgCVqcBe9c?si=niYpXtGvbNPgN8X8
الدر المصون في علوم الكتاب المكنون (3/ 494) إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (175) وقوله: {إِن كُنتُمْ مُّؤْمِنِينَ} جوابُه محذوفٌ أو متقدِّم عند مَنْ يرى ذلك، وهذا من بابِ الإِلهاب…
Voice message
{وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ} [البقرة:…
{وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ} [البقرة: 91]
{إِن كُنْتُمْ مُّؤْمِنِينَ} في» إنْ «قولان
أحدهما: أنها شرطية وجوابُها محذوفٌ تقديرُه: إنْ كنتُمْ مؤمنينَ فلِمَ فَعَلْتُم ذلك، ويكونُ الشرط وجوابُه قد كُرِّر مرتين، فَحُذِفَ الشرطُ من الجملةِ الأولى وبقي جوابُه وهو: فَلِمَ تقتلون، وحُذِفَ الجوابُ من الثانيةِ وبقي شرطُه، فقد حُذِفَ مِنْ كلِّ واحدةٍ ما أُثْبت في الأخرى. وقال ابن عطية:» جوابُها متقدِّمٌ، وهو قوله: فَلِمَ «وهذا إنما يتأتَّى على قولِ الكوفيين وأبي زيد.
والثاني: أَنَّ» إنْ «نافيةٌ بمعنى ما، أي: ما كنتم مؤمنين لمنافاةِ ما صَدَر منكم الإِيمانَ.
الدر المصون في علوم الكتاب المكنون (1/ 517)
وقوله: {إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ} قال ابن عطية: «وجوابُ الشرط المتقدم في قوله: «وأطيعوا»،
هذا مذهب سيبويه، ومذهب المبرد أن الجواب محذوف متأخر، ومذهبه في هذا ألاَّ يتقدَّمَ الجوابُ على الشرط» . قلت: وهذا الذي ذكره أبو [محمد] نقل الناسُ خلافَه، نقلوا ذلك أعني جوازَ تقديمِ جوابِ الشرط عليه عن الكوفيين وأبي زيد وأبي العباس، فالله أعلم أيُّهما أثبت. ويجوز أن يكون للمبرد قولان وكذا لسيبويه، فنقل كلُّ فريق عن كلٍ منهما أحد القولين.
الدر المصون في علوم الكتاب المكنون (5/ 558)
https://youtu.be/nNL_CqA8Sp4?si=CUL4PmgbAbo26CGR
Үмметтен нәтиже көру үшін — ең әуелі білім беру жүйесін түзеу қажет. Білім жүйелі болғанда ғана ұлы ғалымдар тәрбиеленеді.
Бұрынғы ғалымдарда білім жолы берік еді: сол себепті олар тек оқып қана қойған жоқ, кітаптарға шархтар мен хашиялар жазды. Олардың еңбектері — ғылымның кеңеюі, ойдың тереңдеуі, ғұламалардың бірін-бірі толықтыруы еді.
Ал бүгін бізде білім жүйесі әлсірегендіктен, жаңа кітап жазудың орнына қысқартылған оқулықтарға (мухтасарат) жабыстық. Білімнің өзегін бойға сіңірмей, тек сүлбесін алып қалдық.
Бұрынғы ғалымдар «Байдауи» тәпсірін оқып, оған шархтар, хашиялар жазды. Ал біз — сол ұлы еңбекті түсінудің өзін жетістік көретін күйге түстік.
Білім — тек мәтінді жаттау емес. Білім — жүректі ояту, ақылға өріс беру, ғылымды көбейту. Егер білімді жүйелі етсек, үмметтен қайтадан үлкен ғалымдар шығады. Әйтпесе біз тек өзгелердің еңбегіне сүйсінумен шектелеміз.
#мәнһәж