Асанов формати
Шу йил бир ғалати иш бўлди.
Европада
бўлиши режалаштирилаётган бир конференцияга таклиф қилиндим. Ўзлари таклиф қилганига қарамай, саралаш босқичидан ўтишни таклиф қилишди. Рози бўлиб, саралашдан ўтдим. Ундан кейин бизда пул йўқ, ўз ҳисобингиздан келасиз дейишди. Бунга ҳам рози бўлиб, фақат виза олиш учун таклиф хати сўрадим.
Аммо шундан сўнг ташкилотчиларнинг муносабати ўзгариб қолди. Академик ёзишмаларнинг ўзига яраша одоби бор — ҳатто муаммо чиққанда ҳам маълум чиройли қолиплар ёрдамида, ҳурмат сақлаб мулоқот олиб борилади. Бу конференция ташкилотчилари эса кутилмаган даражада қўпол хатлар ёза бошлади. Хатларнинг мазмуни: аслида Ўзбекистонда тузук эксперт йўқ, хилма-хиллик учун чақиряпмиз, шунга жон денглар, дегандай.
Қизиғи, тадбир унақа катта, жиддий эмас эди, мавзуси ҳам Ўзбекистон эди. Бу ҳолат менга Европа академиясида ҳали ҳам
Осиёга
колониал ёндашув сақланиб қолаётганини кўрсатгандай бўлди.
Бу қай даражада кенг тарқалган — одатий ҳолми ёки мен учраб қолдимми, билмадим, лекин бошқалардан ҳам эшитганман: ўзбекистонлик, умуман
осиёлик
,
африкалик
олимлар етарли тайёргарликка эга эмас деб,
европалик
ва
америкаликлардан
пастроқ баҳолаш, уларга йўлкира ва меҳмонхона харажати тўлаб берилмаса ҳам, "таклиф қилганимизга жон десин, Европани кўриб кетяпти" қабилида муносабатда бўлиш учраб туради.
Аслида қанақа бўлиши керак? Биринчидан, ҳаммага тенг муносабатда бўлиш керак; кучли, кучсиз олимлар бўлиши мумкин, лекин тадбирга чақирилдими, барчага ҳурмат кўрсатилади, ҳурмат кўрсатишга арзимайдиган даражада кучсиз ҳисоблайсанми — чақирма. Қолаверса, мавзунинг ўзи Ўзбекистон бўлиб турса, бунда ўзбекистонлик олимлар алоҳида қадрланиши керак — улар
Оксфордни
,
Гарвардни
битирмаган бўлиши мумкин, замонавий назарий ёндашувлардан бехабар бўлиши мумкин, лекин мавзуни ичкаридан биладиган, чуқур тушунадиган мутахассислар сифатида европалик ҳамкасбларига кўп янги материал бериши мумкин. Бундай олимлар инсайдерлар дейилади ва қадрланади. Ўзини ҳурмат қилган, катта, жиддий илмий тадбирлар ва муассасалар айнан шундай ёндашади.
@AsanovEldar
Маънавиятнинг иқтисодий асослари Ҳа, озгина диққат тортадиган сарлавҳа ўйладим. Аслида гап бошқачароқ нарса ҳақида. Биз баъзан "маънавият", баъзан "миллий қадриятлар" деб атайдиган, кўпинча мавҳум ва ўзгарувчан ахлоқий ва ижтимоий амалиётлар йиғиндиси фақатгина…
Бизнинг мамлакатимизда инсон қадрланади
Ўзбекистонда миллатлараро тотувлик фақат ахлоқий ё маданий қадриятмас, Конституциявий норма.
Асосий Қомусимизда фуқаролар ирқи, миллати, тили, динидан қатъи назар тенг экани, ҳар бир миллат ўз тилини, маданиятини, асраш ва ривожлантириш ҳуқуқига эга экани аниқ ёзилган.
Қонунчилик палатасида Миллатлараро муносабатлар ва хориждаги ватандошлар масалалари бўйича қўмитаси раиси Қ.Сариевнинг ахбороти эшитилди. “Миллий тикланиш” ДП лидери Алишер Қодиров ахборотга муносабат
билдириб,
умумий ватан ғояси Ўзбекистонда тарихан шаклланиб келганини айтяпти.
Шу Қонунчилик палатасидаям 2024 йилдаги сайловдан кейин турли миллат вакиллари улуши 12,5 фоизга етганиям шу сиёсатнинг мантиқий давоми. Президент Мирзиёевнинг “инсон қадри учун” ғояси ким бўлишингдан қатъи назар, бу юрт сени эшитишга, ишонишга ва масъулиятли лавозимда кўришга тайёр эканини кўрсатади.
Маънавиятнинг иқтисодий асослари
Ҳа, озгина диққат тортадиган сарлавҳа ўйладим. Аслида гап бошқачароқ нарса ҳақида.
Биз баъзан "маънавият", баъзан "миллий қадриятлар" деб атайдиган, кўпинча мавҳум ва ўзгарувчан ахлоқий ва ижтимоий амалиётлар йиғиндиси фақатгина ёш авлодни катта авлод измида тутиб туриш ва жамиятда сокинликни таъминлашга қаратилмаган. Унинг баъзи иқтисодий тарафлариям бор. Фақат биздамас — дунё халқларида ўзи шунга ўхшаган ахлоқий+ижтимоий-иқтисодий мувозанатни ушлайдиган, ёш авлодга билим ва мерос ўтказадиган тизимлар мавжуд.
Мана "ўзбекчилик"даги классик йўлни эсга олайлик. Ўғил болаларга яхши хотин топиб, уйлантирилади, қизларга яхши эр топиб, бериб юборилади. Бу — ёш оилани максимал хавфсиз ва ишончли яратиш стратегияси: катталар тажрибаси ишлатиляпти, қудалар билан алоқалар йўлга қўйиляпти, ёш оила уй-жой билан таъминланяпти (кўчада қолмаяпти).
Болаларни амаллаб ўқитиб, ишли қилиб, олдиндан уй-жой билан таъминлаб қўйиш — бу тизимдан кўзланган мақсад, яъни ёш авлодни эсон-омон, ижтимоий хавфсиз шаклда катта ҳаётга мослаштириб юбориш. Бутун оила ресурслари тўпланиб, ҳар бир фарзандга навбатма-навбат келажак таъминлаб берилади.
Идеалда шунақа бўлиши керак. Ҳамма оила ҳам бу ишларни идеал уддалай олмайди. Қолаверса, ҳозирги замонда бу анъанавий тизим модерн тизим билан тўқнаш келиб, мослаша олмаяпти: қаердадир ёш авлод эркинлик хоҳлайди ("ўзим топиб тегаман", "ўзим топиб уйланаман"), қаердадир капитализм қийинчиликлари ҳамма ўғилларни олдиндан уй билан таъминлаб қўйиш ёки ҳаммани ўқитиш имконини бермайди.
Модерн, анъанадан узилиш жамиятда янги тизимлар шаклланишига олиб келади. Бу, бир томондан, шахсга кўпроқ эркинлик беради, бошқа томондан, ёшларни ҳаммасини нолдан бошлашга мажбур қилади: эркин одамман деб, ўз ҳаётини ўзи қуриб, бир ерга жамланган оилавий кўмак ва ресурслардан маҳрум бўлиб, бир умр ижарада яшаш одатий ҳол бўлиб қолади.
@AsanovEldar
Qurultoy
подкасти ва унинг жамоаси
"Юксалиш"
ҳаракати томонидан
"Орамиздаги қаҳрамонлар"
мукофоти билан
тақдирланди
.
Бу эътироф билан подкаст устида ишлаб келаётган бутун жамоани чин қалбимдан табриклайман. Албатта, ҳар қандай эътироф ёқимли ва мотивация берувчи ҳодисадир. Энг камида бекорга ишламаяпмиз, кимдир бизни тинглаяпти ва қадрлаяпти деган ишонч ҳосил бўлади.
Бундан ташқари, ҳаракатга, мукофот таъсисчиларига миннатдорлик билдирмоқчиман. Бизни мукофотлагани учун эмас. Умуман, яхши ўйланган, кичик бўлсаям, эътироф экан бу мукофот. Мукофотланганларнинг аксарияти — медиада, глобалроқ майдонда доимам кўзга кўринмайдиган ишлар учун: кимдир маҳаллага ёрдам берган, кимдир қизчани чўкишдан қутқариб қолган, кимдир автобусга пичоқ билан кирган одамни зарарсизлантирган, яна кимдир ортиқча пиарсиз фойдали лойиҳалар қиляпти, кимдир табиатни асрашга ҳисса қўшяпти...
Биз ёзадиган, ўқийдиган тарих одатда катта воқеаларни акс эттиради. Кичик ҳамжамиятлар учун муҳим бундай воқеалар эса доим ҳам ёритилмайди, етарлича эътироф этилмайди. Уларни эътироф этиб, тарихга муҳрлаб қўядиган мукофотлар, матнлар, фильмлар, журналистик материаллар бўлиши — жуда яхши иш.
@AsanovEldar
Qurultoy'га
ниҳоят устоз
Бахтиёр Каримовни
таклиф қилдик. У кишини кўпроқ файласуф сифатида билишади, лекин ўзи бешта университетда беш хил соҳа бўйича ўқиган. Ҳозир ҳам докторантурада адашмасам.
Ака узоқ йиллардан буён
ўрта турк тили
устида ишлайди. Барча
туркий
халқлар учун тушунарли ягона тил стандартини яратиш ғояси кўпдан буён бор ва кўп олим-зиёлилар томонидан илгари сурилган. Бахтиёр аканинг лойиҳаси ёндашуви билан фарқ қилади — математик формулалар ёрдамида ўрта статистик лексемалар ва грамматик категориялар ажратиб олиниб, тил стандарти деб қабул қилинади. Бу амалиётда қандай ишлашини билмадим, лекин лойиҳа сифатида жуда қизиқ.
Батафсил подкастда:
https://www.youtube.com/watch?v=16Old442v_M
@AsanovEldar
Бу постдан сўнг Ҳиндистон ва Покистон ҳақидаги қарашларингиз ўзгариб кетади. Ҳиндистон — дунёвий демократик давлат, Покистон — диний давлат, жамият муҳофазакор, ҳар замонда кимдир синглисини "ғурур" туфайли ўлдиргани, кимдир Қуръонни ҳақорат қилишда айблаб…
Ўзбекистон яна бир глобал ассоциацияга қўшилди
Ўзбекистон технологик металлар комбинати
(
ТМК
)
Халқаро литий ассоциациясига
аъзо бўлди. Бу ҳақда ТМК матбуот хизмати
хабар қилди
.
Халқаро литий ассоциацияси бугунги кунда 70 дан ортиқ дунё литий саноатининг етакчи компанияларини бирлаштирган нуфузли ташкилот бўлиб, унинг аъзолари ишлаб чиқарадиган литий ҳажми жаҳон бозорининг 85 фоизини ташкил этади.
Ассоциацияга аъзолик нима беради?
Европанинг
йирик халқаро юридик ташкилотларидан бири —
CMS
билан доимий ҳамкорлик;
ассоциациянинг бозор таҳлиллари орқали халқаро тенденцияларни мунтазам кузатиб бориш;
Education Subcommittee
доирасида соҳа мутахассислари учун малака ошириш дастурлари ва халқаро тренингларда иштирок этиш имкониятлари.
Реклама
Бу постдан сўнг
Ҳиндистон
ва
Покистон
ҳақидаги қарашларингиз ўзгариб кетади.
Ҳиндистон — дунёвий демократик давлат, Покистон — диний давлат, жамият муҳофазакор, ҳар замонда кимдир синглисини "ғурур" туфайли ўлдиргани, кимдир
Қуръонни
ҳақорат қилишда айблаб калтаклангани ҳақида хабарлар чиқиб туради; қолаверса, мамлакатда қачон қарама ҳарбий тўнтариш, ҳарбий диктатура, эски раҳбарлар устидан суд, чекка вилоятларда террорчи гуруҳларга қарши кураш...
Ҳиндистон
Болливуд
орқали олийжаноб, ўз юртини қўшни давлатнинг хуружларидан ҳимоя қилаётган ҳарбийлар образини яратади;
"Вир ва Зара"
сингари фильмлар орқали эса қўшни қардош халқ билан бирлашиш ғояларини илгари сураётган томон сифатида гавдаланади. Лекин охирги йилларда вазият тубдан ўзгариб кетди.
Покистон охирги ўн йилликларда маданиятини ривожлантириб бормоқда.
Legend of Maula Jatt
,
Umro Ayyar
каби маҳаллий блокбастерлар катта касса тўплаб, Покистон фильмларини маҳаллий бозорда Болливуд рақобатчисига айлантирди;
Карачи
маҳаллий мода пойтахтига айланди;
Coke Studio
эса
Coca Cola
компанияси тарихидаги энг муваффақиятли лойиҳа ҳисобланади.
2008 йилда иш бошлаган Coke Studio Покистонда фолк қўшиқчилари, ёш поп-ижрочилар, мумтоз ғазалнавислик мактабларига минбар, пул ва студиялар тақдим қилди; покистонлик санъаткорлар Болливудникидан қолишмайдиган технологиялар ва маркетинг инструментларига эга бўлди; турли-туман жанрлар, шахслар майдонга чиқиб келди — тоза классикадан тортиб қавволийнинг поп-мусиқа билан қўшилиши, ҳижобда рэп айтаётган қизлардан тортиб Покистон четидаги тилларда
қўшиқ айтаётган халқ ижрочилари
энг сифатли студияларда қўшиқларини ёзди, бу қўшиқлар бутун
Жануби-Шарқий Осиёга
ёйилди, суперхитлар дунёга машҳур бўлиб,
Spotify
рейтингларига кирди,
YouTube'да
лойиҳа жами 16 млрд марта кўрилди. Покистонда Coke Studio атрофида продюсерлик компаниялари, лейбллар, студиялардан иборат экотизим вужудга келди, поп-саноат ривожланди.
Хуллас, Coke Studio Покистоннинг миллий брендига айланди. Қизиғи, лойиҳа доирасида фольклор ва классик жанрлар — ғазалхонлик ва қавволий жуда фаол илгари сурилади, яъни ҳамма тушунадиган енгил дискотека хитлари ва бир-биридан фарқ қилмайдиган поп-хитлар орқали бу шуҳратга эришилмади — янгидан-янги жанрлар, классика ва замонавийлик аралашмалари ишлаб чиқилди.
Вазият шу даражага бордики, Покистон мусиқаси Ҳиндистон мусиқасига жиддий рақобатчи бўлиб қолди — ҳам иқтисодий, ҳам ғоявий жиҳатдан. Болливуд продюсерлари пул масаласини ўйлагандир, аммо ҳинд сиёсатчилари Покистон мусиқасининг ғоявий таъсиридан қўрқиб кетди. 2016, 2019, 2022 йилларда Ҳиндистонда кетма-кет турли покистонлик қўшиқчи ва актёрлар тақиқланди — улар мамлакатга киритилмади, ижтимоий тармоқлари блокланди, Ҳиндистондан туриб уларни тинглаш имконияти чекланди. Покистонлик санъаткорлар Ҳиндистонда жуда катта фан-базага эга бўлгани боис бундай қарорлар Ҳиндистоннинг ўзида ҳам норозиликларга сабаб бўлди. Бошқа томондан, Ҳиндистонда турли
ҳиндавий
экстремистик ҳаракатлар покистонлик санъаткорларга таҳдид қилиши, аксилпокистон кайфиятдагилар уларни бойкот қилиши ҳолатлари ҳам кўп кузатилади. Яъни муаммо фақат ҳукуматда эмас, тан олайлик.
Али Сетҳи
ана шундай муаммоларга дуч келган покистонлик қўшиқчидир.
@AsanovEldar
Илм бўппосин:
- алмаз — олмос;
- бирюза — феруза;
- изумруд — зумрад;
- агат (сердолик) — ақиқ;
- рубин (яхонт) — ёқут;
- лазурит — ложувард;
- сапфир — нилам;
- нефрит — яшм;
- малахит — даҳнож;
- маргарит — марварид;
- хрусталь — биллур;
- жемчуг — лаъл, дур, луълу;
- янтарь — каҳруман, каҳрабо;
- коралл — маржон;
- хризолит — забаржад;
- топаз — тубоз;
- магнит — оҳанрабо;
Эсга келганлари.